ရှုပ်ထွေးနေသောမြန်မာ-တရုတ်ဆက်ဆံရေးအတွက်နောက်ထပ်ရှုပ်ထွေးသောအာဏာသိမ်းမှု

By Elaine Kurtenbach | AP
Feb. 3, 2021 at 9:45 p.m. EST
ဘန်ကောက်
  တနင်္လာနေ့ကမြန်မာနိုင်ငံတွင်အာဏာသိမ်းမှုမတိုင်မီက
  တရုတ်နှင့်တိုင်းပြည်၏ဆက်ဆံရေးသည်၎င်း၏အခြေခံ
  အဆောက်အအုံနှင့်မြန်မာနယ်စပ်တလျှောက်ရှိမြန်မာ
  စစ်တပ်၏လှုပ်ရှားမှုများတွင်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများကြောင့်
  ရှုပ်ထွေးပြီးဖြစ်သည်။

တရုတ်သမ္မတရှီကျင့်ဖျင်သည် ၂၀၀၁ ခုနှစ်မှ စတင်၍
  ဘေဂျင်းမှမြန်မာနိုင်ငံသို့ပထမဆုံးအကြိမ်လာရောက်
  လည်ပတ်ခြင်းနှင့်ပြသာနာပေါင်းစုံပါ၀င်သည့်သဘော
  တူညီမှု ၃၃ ခုမှသူမ၏ထောက်ခံမှုပြသမှုအပြီးတွင်
  အာဏာသိမ်းမှုကြောင့်အမျိုးသားခေါင်းဆောင်ဒေါ်အောင်
  ဆန်းစုကြည်ကိုတစ်နှစ်အကြာတွင်ဖြုတ်ချလိုက်သည်။ ။

တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ်ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး
  မင်းအောင်လှိုင်သည်တစ်နှစ်အရေးပေါ်အခြေ
  အနေအောက်တွင်အစိုးရသစ်အားတာဝန်ယူခဲ့သည်။

တရုတ်သည်ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကိုဖြုတ်ချရာတွင်
 မည်သည့်အခန်းကဏမှပါ၀င်ခြင်းမရှိသော်လည်းပေကျင်း
  သည်တိုင်းပြည်အပေါ်လွှမ်းမိုးမှုများပိုများသည်ဟု
  လေ့လာသုံးသပ်သူများကဆိုသည်။
  အထူးသဖြင့်ယူအက်စ်နှင့်အခြားအနောက်နိုင်ငံအစိုးရများ
  ကစစ်အစိုးရအားအပြစ်ပေးအရေးယူရန်အရေးယူပိတ်ဆို့မှု
  များချမှတ်လျှင်၎င်းသည်အထူးသဖြင့်ဖြစ်နိုင်ဖွယ်ရှိသည်။
 
  လွန်ခဲ့သည့်ဆယ်နှစ်ကတရုတ်နိုင်ငံ၏မြန်မာနိုင်ငံ
  စီးပွားရေးအပေါ်လွှမ်းမိုးမှုကြီးထွားလာခြင်းကိုဆန့်ကျင်
  ဘက်အနေဖြင့်ယခင်စစ်အစိုးရကိုဒီမိုကရေစီပြုပြင်
  ပြောင်းလဲမှုဆီသို့ဦးတည်စေပြီးစစ်တပ်သည်အပြီး
  သတ်စစ်တပ်ဆက်လက်တည်ရှိနေသော်လည်းဒေါ်အောင်
  ဆန်းစုကြည်အားပါလီမန်၌ပါဝင်နိုင်ရန်နှင့်နိုင်ငံ၏
  de facto ခေါင်းဆောင်ဖြစ်လာစေရန်အရပ်သား
  အစိုးရကိုလှုံ့ဆော်ပေးခဲ့သည်

  လွန်ခဲ့သည့်နှစ်အနည်းငယ်အတွင်းဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်
  သည်ရိုဟင်ဂျာလူနည်းစုအပေါ်ရက်စက်ယုတ်မာမှုများ
  အားစစ်တပ်အားခုခံကာကွယ်ရင်းဘေဂျင်းနှင့်ပိုမိုနီးကပ်
  စွာဆက်ဆံခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့်မကြာသေးမီကကျင်းပခဲ့သော
  ရွေးကောက်ပွဲများတွင်၎င်းတို့၏ပါတီသည်အကြီးအကျယ်
  ဆုံးရှုံးမှုများခံစားခဲ့ရပြီးနောက်စစ်တပ်ခေါင်းဆောင်များအား
  မယုံကြည်မှုပိုမိုနက်ရှိုင်းလာနိုင်သည်။

လန်ဒန်ရှိ Chatham House မှအာရှပစိဖိတ်အစီအစဉ်၏
  ဒါရိုက်တာ Champa Patelကစစ်တပ်ကသူတို့ရဲ့အာဏာ
  ကိုမြှင့်တင်ဖို့ကြိုးစားလာတာအမြဲတမ်းအန္တရာယ်ပဲ
  ဟုပြောကြားခဲ့သည်။ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဟာတိုင်းပြည်
  အတွင်းမှာသူ့ရဲ့အာဏာကိုပိုမိုခိုင်မာလာစေပြီးတရုတ်လိုနိုင်ငံတွေနဲ့
  လည်းပိုမိုနက်ရှိုင်းလာတာနဲ့အမျှသူတို့ရဲ့လုံခြုံမှုကင်းမဲ့နေပါတယ်။ ”
 
အာဏာသိမ်းမှုသည်ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့်နေပြည်တော်ရှိ
  စစ်တပ်အရာရှိများနှင့်တွေ့ဆုံခဲ့သည့်တရုတ်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး
  ဝမ်ရီ၏ခရီးစဉ်အပြီးသုံးပတ်အကြာတွင်ဖြစ်သည်။
  ဤခရီးစဉ်သည်တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအားဖြင့်နို ၀င်ဘာရွေးကောက်ပွဲ
  တွင်ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ပါတီ၏အောင်ပွဲကိုထောက်ခံခြင်းနှင့်
  တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းအားဖြင့်လွန်ခဲ့သောတစ်နှစ်ကသဘောတူညီ
  ခဲ့သည့်စီမံကိန်းများအပေါ်ပိုမိုမြန်ဆန်သောတိုးတက်မှုကိုမြင်
  လိုကြောင်းပြသခဲ့သည်။

 အချို့ကမူဘေဂျင်းသည်စစ်ဗိုလ်ချုပ်များအားလျှို့ဝှက်ထောက်
  လှမ်းရေးတစ်ခုပေးလိမ့်မည်ဟုခန့်မှန်းကြသည်။

 သို့သော်အာဏာသိမ်းမှုသည်မြန်မာခေါင်းဆောင်များအားတရုတ်
  ၏ထောက်ခံမှုအပေါ်မှီခိုအားထားနေရခြင်းဖြစ်သော်လည်း
  လက်နက်အများစုကိုတင်ပို့ခြင်းနှင့်နိုင်ငံ၏အကြီးမားဆုံးသော
  နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုအရင်းအမြစ်တစ်ခုဖြစ်သည့်ရှန်ဟိုင်း
  အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေ့လာရေးဌာနမှသုတေသီ
  Zhao Gancheng ကမလိုလားအပ်သောအရာဖြစ်ကြောင်းပြော
  ကြားခဲ့သည်။

"အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံတစ်နိုင်ငံအနေဖြင့်တရုတ်အတွက်မည်သည့်ကောင်းကျိုး
  ကိုမျှကျွန်တော်မမြင်နိုင်ပါ။ တရုတ်၏ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများနှင့်အခြေခံ
  အဆောက်အဦးများဆောက်လုပ်ခြင်းသည်တည်ငြိမ်သောပတ်ဝန်း
  ကျင်လိုအပ်သည်" ဟု Zhao ကပြောကြားခဲ့သည်။ “
  တရုတ်ကဒီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအတွက်စိုးရိမ်တယ်။
 
 ပြည်တွင်းရေး၊ဆန့်ကျင်မှုနှင့်ပုဂ္ဂိုလ်ရေးရည်မှန်းချက်များသည်
  မင်းအောင်လှိုင်နှင့်အခြားစစ်ခေါင်းဆောင်များအားအာဏာ
  သိမ်းယူရန်မည်သည့်အရာကဖြစ်စေသည်ဖြစ်စေတရုတ်
  သည်ဆောက်လုပ်ရေး၌တည်ဆောက်နေသောကြီးမားသော
  စီမံကိန်းများနှင့်စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများတွင်ပါ၀င်ပတ်သက်မှု
  နက်ရှိုင်းမှုတို့ကြောင့်မြန်မာနိုင်ငံတွင်၎င်း၏သြဇာကိုဆက်လက်
  တိုးချဲ့ရန်ရှိသည်။ လောင်းကစားရုံများ၊ စက်ရုံများနှင့်ပစ္စည်းဥစ္စာ
  ပိုင်ဆိုင်မှုဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုမှသည်ပိုက်လိုင်းများနှင့်ဆိပ်ကမ်းများအထိ။

ပြီးခဲ့သည့်အပတ်ကအနောက်မြောက်ကမ်းရိုးတန်းကျောက်ဖြူ
  ရှိရေနက်ဆိပ်ကမ်းစီမံကိန်းကို ဦး ဆောင်နေသောတရုတ်
  လုပ်ငန်းစုသည်သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာအကဲဖြတ်မှု
  အတွက်လေလံများကိုစတင်ရှာဖွေခဲ့သည်။ အာရှ၏နေရာ
  အနှံ့အပြားတွင်အခြေခံအဆောက်အ ဦး များဆောက်လုပ်ရန်
  ဘေဂျင်း၏“ Belt and Road Initiative”
  ၏ကျောက်ဆူးသည်၎င်း၏စီးပွားရေးကိုကမ္ဘာ့အခြားဒေသများ
  နှင့်ချိတ်ဆက်ထားခြင်းအားဖြင့်တရုတ်နိုင်ငံသည်ကုန်းတွင်း
  ပိုင်းဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်သို့ဝင်ရောက်ခွင့်ကိုပေးလိမ့်မည်။

တရုတ်သည်သတ္တုတူးဖော်ရေး၊ ရေအားလျှပ်စစ်နှင့်အခြားဆောက်
  လုပ်ရေးစီမံကိန်းများအတွက်ကြီးမားသောကတိက၀တ်များရှိသည်။
  ၎င်းသည်မြန်မာနိုင်ငံတွင်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန်ကတိပြုထားသောဒေါ်လာ
  ၂၁.၅ ဘီလီယံ၏တစ်စိတ်တစ်ပိုင်းဖြစ်သည်။
  ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏အစိုးရသည်ထိုကဲ့သို့သောစီမံကိန်းများ
  အပေါ်ဖြည်းဖြည်းချင်းရှေ့သို့ချီတက်နေပြီးအချို့မှာ
  ပြင်းထန်သောဒေသခံဆန့်ကျင်မှုနှင့်ရင်ဆိုင်နေရသည်။

  တရုတ်နိုင်ငံသည်မြန်မာနိုင်ငံအားတတ်နိုင်သလောက်တည်ငြိမ်
  အောင်ထိန်းထားရန်မဟာဗျူဟာအရအကျိုးစီးပွားရှိသည်”
  ဟုနယူးယော့တက္ကသိုလ်မှကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာရေးရာကျွမ်းကျင်မှုလ
  ေ့လာရေးကျောင်းမှပါမောက္ခခရစ်အန်ကာဆန်ကပြောကြားခဲ့သည်။
  "ဒါဟာတိုင်ပင်ဆွေးနွေးဖို့လိုအပ်သူတစ် ဦး အဖြစ်ရှုမြင်ခံရဖို့
  တရုတ်ရဲ့အားသာချက်မှအလုပ်လုပ်တယ်။ "

ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုနီးပါးပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများနှင့်မြန်မာနိုင်ငံ၏
  နှစ်ရှည်လများအထီးကျန်စီးပွားရေးဖွင့်လှစ်ပြီးနောက်
  အမေရိကန်နှင့်အခြားအနောက်နိုင်ငံစီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ
  သည်များသောအားဖြင့်ပြည်တွင်းနှင့်အခြားအာရှလုပ်ဖော်
  ကိုင်ဖက်များနှင့်သာရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုများပြုလုပ်ခဲ့သည်။

မင်းအောင်လှိုင်နှင့်အခြားထိပ်တန်းစစ်ခေါင်းဆောင်များနှင့်စီးပွားရေး
လုပ်ငန်းများအားလူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများအပေါ်အရေးယူမှုများ
  ချမှတ်ပြီးဖြစ်သောအနောက်နိုင်ငံအစိုးရများအနေဖြင့်မြန်မာ
  ခေါင်းဆောင်များအားအရပ်သားအုပ်ချုပ်မှုကိုပြန်လည်
  တည်ဆောက်ရန်သွေးထိုးလှုံ့ဆော်မှုမှာအတော်အတန်နည်းပါးသည်။

နောက်ဆုံးတွင်စစ်တပ်ကအာဏာသိမ်းခြင်းအားဖြင့်အနောက်နိုင်ငံ
  လူထု၏အမြင်ကိုငြင်းဆန်ရန်ကုန်ကျစရိတ်သည်၎င်း၏ကိုယ်ပိုင်
  စဉ်းစားတွေးခေါ်မှုများထက်သာလွန်သည်ဟုဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြ
  ခြင်းဖြစ်သည်။
 
  ယခင်ကစစ်တပ်သည်စီးပွားရေးအပေါ်ကြီးထွားလာနေသော
  တရုတ်၏သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကိုတန်ပြန်ရန်တစ်ခါတစ်ရံကြိုးပမ်းခဲ့ပြီး“
  ပိုမိုသြဇာကြီးသည့်တရုတ်သြဇာနှင့်တရုတ်သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို
  ဟန်ချက်ညီစေရန်ကြိုးပမ်းခဲ့သည်” ဟု
  Chatham House မှ Patel ကပြောကြားခဲ့သည်။

သို့သော်စစ်ဗိုလ်ချုပ်များကမြန်မာ့စီးပွားရေး၏ကြီးမားသော
  အပိုင်းအစများကိုထိန်းချုပ်ထားကြပြီးသူတို့၏တရုတ်
  လုပ်ဖော်ကိုင်ဖက်များနှင့်ဆက်ဆံခြင်းဖြင့်သူတို့ရရှိနိုင်သော
  အကျိုးအမြတ်များကိုအမြင့်ဆုံးအထိတိုးမြှင့်နိုင်သည်။

မင်းအောင်လှိုင်သည်မြန်မာ့စီးပွားရေးဦးပိုင်လီမိတက်၏
မြန်မာ့စီးပွားရေး ဦး ပိုင်လီမိတက်တွင်အဓိကရင်းနှီးမြှုပ်နှံ
  သူဖြစ်ပြီး ၁၉၉၀ တွင်စစ်တပ်ကထူထောင်ခဲ့သော
  လက်ပံတောင်းကြေးနီသတ္တုတွင်းအပါအ၀င်တရုတ်
  ကော်ပိုရေးရှင်းများနှင့်အဓိကစီမံကိန်းများပြုလုပ်ခဲ့သည်။

ဗာဂျီးနီးယားရှိဂျော့ခ်ျ Mason တက္ကသိုလ်မှပါမောက္ခ
  ဂျွန်ဂျီဒေးလ်က“ တရုတ်နိုင်ငံအနေဖြင့်မြန်မာနိုင်ငံ
  ၏စီးပွားရေးဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုအစီအစဉ်များကို
  လှည့်ပတ်သွားရန်ပိုမိုထိရောက်သောသြဇာရှိလိမ့်မည်”
  ဟုပြောကြားခဲ့သည်။

၀ါရှင်တန်ရှိမဟာဗျူဟာနှင့်အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာလေ့လာရေး
  ဌာနမှ Gregory B. Poling နှင့် Simon Tran
  Hudes တို့ကဂျပန်၊ စင်ကာပူနှင့်မြန်မာနိုင်ငံတွင်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ
  မှုပိုမိုများပြားသောအခြားနိုင်ငံများကအသစ်စက်စက်တည်
  ထောင်ထားသောစစ်အစိုးရအပေါ်ပြင်းထန်သောအရေးယူမှုများ
  ကိုကြုံတွေ့ရဖွယ်ရှိသည်။
  ထို့အပြင်မြန်မာ့စီးပွားရေးတွင်အကြီးဆုံးနိုင်ငံခြားကုမ္ပဏီ
  ဖြစ်သည့်အချက်အလက်သစ်ကိုအသိအမှတ်ပြုရန်အတွက်
  ၎င်းနှင့်ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုကိုပြန်လည်ချိန်ညှိနိုင်သည့်အတွက်
  အလွန်ဝမ်းမြောက်လိမ့်မည်။ ဒါကမင်းအောင်လှိုင်ကမျှော်
  လင့်ပြီးထုတ်ပစ်လိုက်တဲ့အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရဲ့အရေးယူ
  ပိတ်ဆို့မှုကိုလျှော့ပေါ့စေလိမ့်မယ်”
  ဟုသူတို့ကအစီရင်ခံစာတွင်ဖော်ပြထားသည်။

___

Associated Press မှသုတေသနပညာရှင် Yu Bing နှင့်
  ပီကင်းရှိ Associated Press စာရေးဆရာများ၊
  Grant Peckဘန်ကောက်နှင့်
  Victoria Milkoအင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ တို,ရေးသားသည်
 
  https://www.washingtonpost.com/business/coup-a-further-complication-for-tricky-myanmar-china-ties/2021/02/03/11d70dd2-6693-11eb-bab8-707f8769d785_story.html