​အငြင်းပွားစရာဖြစ်နေတဲ့ ကချင်သူဌေးကြီးရဲ့ မြစ်ဆုံရွှေတူးဖော်မှု

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Frontier Myanmar ပါဆောင်းပါး (ဘာသာပြန်)

FEBRUARY 11, 2022

By EMILY FISBHEIN, JAW TU HKAWNG, 

NU NU LUSAN and JAUMAN NAW

ကချင်ပြည်နယ် မလိခမြစ်ထဲ စတင် ရွှေတူးခဲ့တဲ့ (၂၀၁၃) ခုနှစ်မှာ ဆွတ်မိုင်ရဲ့ အသက်က (၁၈) နှစ် ရှိပါပြီ။ သူက မီးစက်၊ ရေစုပ်စက်၊ တူရွင်းစသဖြင့် တပိုင်တနိုင် ပစ္စည်းတွေကို သုံးပြီး ရွှေတူးနေပါတယ်။ ဒေသခံတွေ ဒီအတိုင်း ရွှေတူးလာတာ ဟိုးအရင်တည်းကပါ။ ဒါပေမယ့် အရမ်း ပင်ပန်းပြီး အကျိုးအမြတ်လည်း သိပ်မရကြပါဘူး လို့ သူက ပြောပြပါတယ်။

သူက မြစ်ကြီးနားမြို့နယ်ထဲမှာ ရှိတဲ့ တန်ဖရဲရွာဇာတိဖြစ်ပြီး မလိခနဲ့ မေခမြစ်တို့ ပေါင်းဆုံရာ မြစ်ဆုံရဲ့ အနောက်ဘက်ကပ်ရပ်မှာ တည်ရှိပါတယ်။ မြစ်ဆုံကနေ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အရှည်ဆုံးမြစ်ဖြစ်တဲ့ ဧရာဝတီ စီးဆင်းလာပါတယ်။

မြန်မာလို မြစ်ဆုံလို့ ခေါ်ကြပြီး ကချင်လို မလိအင်မိုင်ဇွပ်လို့ သိကြတဲ့ အဲဒီဒေသက (၂၀၁၁) ခုနှစ်အတွင်း ကမ္ဘာကျော်ခဲ့ပါသေးတယ်။ မြစ်ဆုံဒေသမှာ တည်ဆောက်မယ့် အမေရိကန်ဒေါ်လာ (၃.၆) ဘီလျံတန် ရေအားလျှပ်စစ် စီမံကိန်းကို အဲဒီအချိန်တုန်းက သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်က ရပ်ဆိုင်းခဲ့တာမို့ပါ။ အဲဒီမတိုင်ခင် (၂) နှစ်အလိုမှာ မြစ်ဆုံဆည် စီမံကိန်းကို တရုတ်အစိုးရပိုင် စွမ်းအင်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရေး ကော်ပိုရေးရှင်းနဲ့ မြန်မာအေးရှားဝေါလ်ကုမ္ပဏီတို့ ပူးပေါင်းပြီး စတင် အကောင်အထည်ဖော်ခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီစီမံကိန်းကြောင့် စင်္ကာပူနိုင်ငံထက် ပိုကျယ်တဲ့ မြစ်ဆုံအနီးတဝိုက်က ဒေသတွေကို ရေလွှမ်းမိုးသွားနိုင်ပြီး ဒေသခံပေါင်း (၁၀၀၀၀) ကျော် နေရပ်စွန့်ခွာရွှေ့ပြောင်းရလိမ့်မယ်လို့ ခန့်မှန်းရပါတယ်။

မြစ်ဆုံဆည် စီမံကိန်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တိုင်းရင်းသားပြည်သူတွေက လူမျိုးရေး၊ နိုင်ငံရေး မခွဲခြားဘဲ တညီတညွတ်တည်း ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြခဲ့တာကြောင့် သမ္မတဦးသိန်းစိန်က အခုလို အရေးကြီးတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်တရပ်ကို ချမှတ်ခဲ့ရတာပါ။

မြစ်ဆုံဆည်ကြီးကို မတည်ဆောက်နိုင်တော့ပေမယ့် အဲဒီစီမံကိန်း မစတင်ခင် လပိုင်းအလိုမှာ ဒေသခံတွေကို စစ်တပ်က အတင်းအကြပ် ဖိအားပေး နေရပ်ရွှေ့ပြောင်းခိုင်းခဲ့ပါသေးတယ်။ အဲဒီထဲမှာ တန်ဖရဲရွာသူရွာသားတွေလည်း ပါဝင်ခဲ့ပြီး သူတို့ကို ဈေးပေါပေါနဲ့ ဖြစ်သလို ဆောက်ထားတဲ့ နေရာသစ်တွေမှာ ရွှေ့ပြောင်းနေထိုင်စေပါတယ်။ အဲဒီနေရာတွေမှာ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ဖို့လည်း အဆင်မပြေခဲ့ပါဘူး။ နောက်ပိုင်းနှစ်တွေမှာ ရေအားလျှပ်စစ်စီမံကိန်းကြီးကို ပြန်လည် အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ဖို့ ကြိုးစားမှုတွေ ရှိခဲ့ပြီး ကြိုးစားတိုင်းလည်း ဆန့်ကျင်ဆန္ဒပြမှုတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်ရပါတယ်။

(၂၀၂၁) ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းမှာ မြစ်ဆုံနဲ့ ဒေသခံတွေခမျာ နောက်ထပ် အန္တရာယ်ကြီးတခုနဲ့ ရင်ဆိုင်နေကြရပြန်ပါပြီ။ အဲဒါကတော့ အလွန်အကျွံ ရွှေတူးဖော်ကြခြင်းပါ။ အဲဒီ တူးဖော်မှုတွေကို နောက်ကွယ်ကနေ အဓိက ကြိုးကိုင်ထားတာက ကချင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်ကြီး  ယွပ်ဇော်ခေါင် ပိုင်ဆိုင်တဲ့ (ကျောက်စိမ်းမြေ) Jadeland ကုမ္ပဏီဖြစ်ကြောင်း ဒေသခံတွေ၊ တတ်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေနဲ့ လူမှုရေးဝန်ထမ်းတွေက ပြောပြပါတယ်။ ဧရာမ စက်ယန္တရားကြီးတွေကို အသုံးပြုပြီး သတ်မှတ်ချက်ထက် ပိုမို လုပ်ကိုင်နေတာကြောင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ထိခိုက်ပျက်စီးစေပြီး ဒေသခံတွေလည်း နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးကြရတယ်လို့ ဆိုကြပါတယ်။

အခုလိုမျိုး အလွန်အကျွံ ရွှေတူးဖော်နေမှုအပေါ် မြစ်ဆုံဆည် စီမံကိန်းတုန်းကလိုမျိုး ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်မှု များများစားစား မရှိကြတော့ပါဘူး။ လူထုအပေါ် ဩဇာလွှမ်းတဲ့ ကချင်ခေါင်းဆောင်တွေ၊ အဖွဲ့အစည်းတွေက ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်လာရင် အများအားဖြင့် နှုတ်ဆိတ်နေတတ်ကြပြီး တခါတရံ တခြားသူတွေအပေါ် အပြစ်ဖို့တာ၊ ယွပ်ဇော်ခေါင်နဲ့ Jadeland ကုမ္ပဏီတို့ကို အကာအကွယ်ပေးတာတွေ ပြုလုပ်နေပါတယ်။ ဒီလိုနဲ့ ဒေသခံတွေ၊ တတ်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေခမျာ Jadeland ကုမ္ပဏီနဲ့ အပေါင်းအပါတွေဘက်က ရန်ငြှိုးထား လက်တုံ့ပြန်မှာကို ကြောက်တာမို့ ဒီအကြောင်းကို ပေါ်ပေါ်ထင်ထင်တောင် မပြောရဲကြတော့ပါဘူး။

ဒေသခံတွေ အဲဒီအကြောင်း ပြောလေလေ ပိုပြီး ဒုက္ခရောက်လေလေ၊ ပိုပြီး နစ်နာဆုံးရှုံးရလေလေပါပဲ။ ကျနော်တို့အတွက် ဘယ်သူမှ မရပ်တည်ပေးဘူး ဆိုပြီး ဒေသခံတဦးဖြစ်တဲ့ ဘရန်လီက ပြောပြပါတယ်။ ဘာခွင့်ပြုချက်မှ မရှိဘဲ Jadeland ကုမ္ပဏီက သူ့မြေပေါ်မှာ တူးချင်တိုင်း လာတူးနေတယ်လို့လည်း သူက ဆိုပါတယ်။ ကျနော်တို့ဘက်က ရပ်တည်ပြီး Jadeland ကုမ္ပဏီကို ရင်ဆိုင်ပေးဖို့၊ ကျနော်တို့ မြေတွေကို ပြန်တောင်းပေးဖို့ တယောက်ယောက် ဒါမှမဟုတ် အဖွဲ့အစည်းတခုခု လိုချင်မိတယ် လို့ သူက ပြောပြပါတယ်။

>>> လုပ်သမျှအားလုံး အလကားပဲ

ကချင်ပြည်နယ်မှာ ရွှေတူးခဲ့ကြတာ မျိုးဆက်တွေနဲ့ချီပြီး ကြာမြင့်ခဲ့ပါပြီ။ ဒါပေမယ့် အဲဒီတူးဖော်မှုတွေက အသေးစား၊ တပိုင်တနိုင်သာ ဖြစ်ကြပြီး ပတ်ဝန်းကျင်ထိခိုက်မှုလည်း မရှိသလောက် ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ မြစ်တွေ ချောင်းတွေ ပျက်စီးရလောက်တဲ့အထိတော့ ကျနော်တို့ အဖိုးအဖွားတွေက မလုပ်ခဲ့ကြပါဘူး လို့ ကချင်လူမျိုး သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ရေးရာ တတ်ကြွလှုပ်ရှားသူ နိန်ရန် ယူမာက ဆိုပါတယ်။

ဒါပေမယ့် ပြည်နယ်ရဲ့ အဓိက လက်နက်ကိုင်အင်အားစုဖြစ်တဲ့ KIO/KIA နဲ့ စစ်အာဏာပိုင်တွေကြား နှစ်ဖက်သဘောတူ အပစ်အခတ် ရပ်စဲလိုက်တဲ့ (၁၉၉၄) ခုနှစ်မှာ အခြေအနေတွေ အားလုံး ပြောင်းလဲသွားပါတော့တယ်။ အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေး စာချုပ်ချုပ်ပြီးတာနဲ့ ဧရာမ စက်ယန္တရားကြီးတွေ တန်းရောက်လာတော့တာပဲ လို့ သူက ပြန်ပြောပြပါတယ်။

(၂၀၀၄) ခုနှစ်အတွင်း ကချင်လူမှုအဖွဲ့အစည်းတခုက ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ အစီရင်ခံစာတစောင်မှာ ကချင်ပြည်နယ်တွင်းက စိတ်မချမ်းမြေ့ဖွယ်ရာ ရွှေတူးဖော်နေမှုအခြေအနေကို ဖော်ပြထားပါတယ်။ ကုမ္ပဏီတွေက သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ ဒေသခံတွေကို လုံးဝ လျစ်လျူရှုပြီး ရေဆုံးမြေဆုံးအထိ အပြိုင်အဆိုင် တူးဖော်နေကြတာကို ဓါတ်ပုံတွေမှာ မြင်တွေ့ရပါတယ်။

(၂၀၁၆) ခုနှစ်အတွင်း အာဏာရလာတဲ့ NLD အစိုးရက ရွှေတူးဖော်မှုအပါအဝင် ကချင်ပြည်နယ်တွင်းက သတ်မှတ်ချက်ထက် လွန်ကဲနေတဲ့ လုပ်ငန်းတွေကို ထိန်းချုပ်ဖို့ အထိုက်အလျောက် ကြိုးစားခဲ့ဖူးပါတယ်။ ဒါပေမယ့် သူတို့ရဲ့ အစိုးရသက်တမ်းတလျှောက်လုံးမှာလည်း ဒုံရင်းက ဒုံရင်းပဲလို့ ဒေသခံတွေ၊ တတ်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေက သုံးသပ်ကြပါတယ်။

ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် NLD အစိုးရလက်ထက်မှာ ရရှိခဲ့တဲ့ တိုးတက်မှုလေးတောင် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် ပျောက်ကွယ်သွားရပါပြီ။ တဦးတယောက်ချင်း ဒါမှမဟုတ် ကုမ္ပဏီလိုက် စိတ်ကြိုက်တူးဖော်နိုင်ဖို့ လမ်းစတွေ ပွင့်သွားခဲ့တယ်လို့ ဆိုကြပါတယ်။

ဒီမိုကရေစီအစိုးရလက်ထက်မှာ ကျနော်တို့ ကြိုးစားခဲ့သမျှက အခုတော့ အလကားပဲ လို့ ဟင်နရီ အောင်က ညည်းတွားပါတယ်။ (EITI) အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ သယံဇာတ တူးဖော်ရေး ပွင့်လင်းမြင်သာမှု ရှေ့ဆောင်အဖွဲ့ကြီးရဲ့ စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေနဲ့အညီ NLD အစိုးရလက်ထက်မှာ စတင် တည်ထောင်ခဲ့တဲ့ ကချင်ပြည်နယ်လေ့လာစောင့်ကြည့်ရေးအဖွဲ့မှာ သူ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့တာပါ။ အာဏာသိမ်းပြီး ရက်သတ္တပတ် အနည်းငယ်အတွင်း EITI အဖွဲ့ကြီးက မြန်မာနိုင်ငံကို အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်က ရပ်စဲခဲ့သလို ပုံမှန် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေး လုပ်ငန်းတွေကိုလည်း ရပ်တန့်လိုက်ပါတယ်။ 

အကျိုးဆက်ကတော့ ကုမ္ပဏီတွေအနေနဲ့ သူတို့ကြိုက်သလောက် တူးယူခွင့် ရသွားကြတာပါပဲ။ တခါတရံ ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်တဲ့ ဒေသခံတွေကို ဖိအားပေးခြိမ်းခြောက်တာမျိုးတောင် ပြုလုပ်လာကြပါသေးတယ်။ တဖက်မှာလည်း ယိုယွင်းလာတဲ့ စီးပွားရေးအခြေအနေကြောင့် သာမန်လူတွေခမျာ စားဝတ်နေရေးအတွက် ရွှေတူးတဲ့ဘက်ကို လှည့်လာကြရတယ်လို့ ဟင်နရီ အောင်က ပြောပြပါတယ်။

မြစ်ဆုံဒေသအပြင် ဝိုင်းမော်၊ ဖားကန့်၊ မချမ်းဘော၊ ပူတာအို၊ ဆွမ်ပရာဘွမ်၊ ရွှေဂူ၊ ဗန်းမော်နဲ့ မြစ်ကြီးနားမြို့နယ်တွေမှာလည်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ပျက်စီးရလောက်တဲ့အထိ အလွန်အကျွံ ရွှေတူးဖော်မှုတွေ ရှိနေပြီလို့ ပြီးခဲ့တဲ့ လတွေအတွင်း ဒေသခံသတင်းရင်းမြစ်တွေက ထုတ်ပြန်လာကြပါတယ်။

ကချင်ပြည်နယ်ရဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ရေး၊ လူမှုရေး ပြဿနာတွေအတွက် မြစ်ဆုံဒေသမှာ ရွှေတူးတယ်ဆိုတာ အပေါ်ယံလေးပဲ ရှိသေးတယ် လို့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့ဝင်တဦးက ကောက်ချက်ချပါတယ်။

>>> အခွင့်အရေးသမားတွေက အခွင့်အရေးယူဖို့ လက်မနှေးဘူး။

ကချင်ပြည်နယ်မှာ အလွန်အကျွံ ရွှေတူးဖော်နေတာကြောင့် မကောင်းမြင်ခံနေရတာ Jadeland ကုမ္ပဏီတခုတည်းတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ မြစ်ဆုံဒေသမှာ လုပ်ကိုင်နေတာ အဲဒီကုမ္ပဏီတခုတည်းလည်း မဟုတ်ပါဘူး။ ငါးမွေးကန်တွေ တူးမယ်ဆိုပြီး ရွှေတူးနေကြတဲ့ မြစ်ဆုံဒေသက တခြားလုပ်ငန်းရှင်တွေရဲ့အကြောင်းကို ဒေသခံသတင်းတွေမှာ ပြီးခဲ့တဲ့ ဇန်နဝါရီလအတွင်း ဖော်ပြထားပါတယ်။ 

လူသိများ ကျော်ကြားလှတဲ့ ယွပ်ဇော်ခေါင်ရဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်ရေးအရှိန်အဝါ၊ Jadeland ကုမ္ပဏီနဲ့ ဒေသခံတွေကြားက ပဋိပက္ခအခြေအနေ စတာတွေကြောင့် Jadeland ကုမ္ပဏီက ပိုပြီး နာမည်ဆိုးနဲ့ ကျော်ကြားနေပုံ ရပါတယ်။ Jadeland ကုမ္ပဏီက မြစ်ဆုံဒေသမှာ အကြီးဆုံး ရွှေတူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းကြီး ဖြစ်နိုင်တယ်ဆိုပြီး တချို့က သုံးသပ်ကြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် တူးဖော်ရေး လုပ်ကွက်တွေကို အစောင့်အကြပ်တွေ ထူထူထပ်ထပ် လုံခြုံရေးချထားတာမို့ ကုမ္ပဏီအကြောင်း အသေးစိတ် စုံစမ်းဖို့ ခက်ခဲလှပါတယ်။

ပြဿနာတွေ တက်ပြီး သတင်းတွေမှာ ပါလာတဲ့အခါ ကုမ္ပဏီဘက်က ဒေသခံတွေကို သူတို့လုပ်ကွက်တွေနား လာခွင့် မပေးတော့ဘူး။ အစောင့်တွေ အများကြီးလည်း ထပ်ငှါးထားတယ် လို့  ကချင်ပြည်နယ်ရဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် စောင့်ကြည့်ရေး အဖွဲ့အစည်းတခုဖြစ်တဲ့ မုန်းကြိန်ရောဒ်ဂျပ်ရဲ့ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတဦးက ဆိုပါတယ်။ တတ်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေ ဆယ်စုနှစ်တခုကျော် ကာကွယ်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြရတဲ့ အဲဒီဒေသလေး ဖျက်ဆီးခံလိုက်ရမှာ စိုးရိမ်မိကြောင်း သူက ပြောပါတယ်။

မြစ်ဆုံက ကချင်လူမျိုးအားလုံးအတွက် အရေးပါတဲ့ နေရာပါ။ ဆည်တည်ဆောက်မယ် ဆိုတုန်းကလည်း ဒေသခံတွေ ဆန့်ကျင်ကာကွယ်ခဲ့ကြလို့ မြစ်ဆုံက မပျောက်မပျက်ဘဲ ဆက်ရှိနေခဲ့တာ၊ ဆက်စီးဆင်းနေခဲ့တာ။ အခုလိုမျိုး နိုင်ငံရေး မတည်မငြိမ် ဖြစ်နေချိန်မှာ အခွင့်အရေးသမားတွေက မြစ်ဆုံနား ရွှေတူးဖို့ လက်မနှေးခဲ့ကြဘူး လို့ သူက ရှင်းပြပါတယ်။

လက်နဲ့ဖြစ်စေ၊ စက်နဲ့ဖြစ်စေ တပိုင်တနိုင် အသေးစား ရွှေတူးနေကြသူတွေကိုလည်း Jadeland ကုမ္ပဏီက မောင်းထုတ်နေကြောင်း ပြောပြကြပါတယ်။ ကုမ္ပဏီကြောင့် သူ့မှာ ရွှေတူးစရာ နေရာ ရှားပါးလာကြောင်း၊ ကုမ္ပဏီရဲ့ လည်ပတ်ပုံက ဒေသခံရွှေတူးသမားတွေရဲ့ စားဝတ်နေရေးကို ထိခိုက်လာကြောင်း ကိုယ်တိုင် တပိုင်တနိုင် ရွှေတူးနေသူ ဆွတ်မိုင်က ပြောပြပါတယ်။

မြစ်ဆုံဒေသကို Jadeland ကုမ္ပဏီ ရောက်လာခြင်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဥပဒေအရ မရှင်းမလင်းတာတွေလည်း ကျန်နေပါသေးတယ်။ (၂၀၂၀) ခုနှစ်အတွင်း ကချင်ပြည်နယ်အစိုးရက ကုမ္ပဏီကို တန်ဖရဲရွာအနီး အကျယ် လေးဧကရှိမယ့် လုပ်ကွက်တခုမှာ ငါးနှစ်ကြာ တူးဖော်ခွင့် ပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကုမ္ပဏီဘက်ကနေ သတ်မှတ်ဧရိယာထက် ကျော်လွန်တူးဖော်နေပြီး မြစ်ဆုံနဲ့ ကီလိုမီတာအနည်းငယ် အကွာအဝေးထိ ရောက်လာနေပါပြီ။ မြစ်ကမ်းဘေး မီတာ ရာအနည်းငယ်အတွင်းမှာတင် စက်ယန္တရားကြီးတွေကို လှမ်းမြင်နေရပါပြီ။ ဒါတွေကြောင့် မိုးရာသီကျရင် မြေပြိုတာ၊ ရေကြီးတာတွေ ဖြစ်လာမှာကို ဒေသခံတွေ အထူးစိုးရိမ်နေကြရပါတယ်။

ဒေသခံတွေရဲ့  ကိုယ်ပိုင်မြေတွေကို မဖြစ်မနေ ရောင်းဖို့ ကုမ္ပဏီက အတင်းအကြပ် ဖိအားပေးခဲ့တယ်လို့ ပြောပြကြပါတယ်။ တန်ဖရဲရွာမှာ ရှိတဲ့ သူ့မြေကို ဝယ်ဖို့ အောက်တိုဘာလအတွင်း ယွပ်ဇော်ခေါင်ကိုယ်တိုင် ရောက်လာခဲ့တယ်လို့ ဘရန်လီက ပြောပြပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒီမတိုင်ခင် တလလောက်တည်းက သူ့မြေပေါ်မှာ ကုမ္ပဏီက စတင် တူးဖော်နေပါပြီ။ ကျနော် ခွင့်မပြုဘဲ သူတို့က စက်ကြီးတွေနဲ့ လာတူးနေကြတာ၊ ကျနော်တို့ ဘာမှမတတ်နိုင်ဘူး လို့ သူက ဆိုပါတယ်။

ဘရန်လီက သူ့မြေကို ရောင်းဖို့ ငြင်းဆန်နေဆဲပါ။ ဒါပေမယ့် တခြားသူတွေကတော့ တဖြည်းဖြည်းနဲ့ သဘာတူ လိုက်ရပြီလို့ ပြောပြပါတယ်။ ဒါနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ကျနော်တို့ အတော် ခံစားရပါတယ်။ နောင်လာနောက်သားတွေကို ကျနော်တို့ ဘာအမွေသွားပေးရမှာလဲ။ ကျနော်တို့ ဘယ်လို တောင့်ခံကြရမှာလဲ။ ကျနော်တို့ရွာလေး ပျက်စီးရတော့မယ်။

Jadeland ရဲ့ လုပ်ကွက်တွေမှာ လုံခြုံရေးအထပ်ထပ်ချထားကြောင်း ပြောပြကြပါတယ်။ အဲဒီမှာ မျှော်စင် (၈) ခုလောက် ရှိတယ်။ တယောက်ယောက် အနားကပ်လာတာနဲ့ အစောင့်တွေက ဝစီမှုတ်ပြီး ချက်ချင်း ရပ်ခိုင်းတော့တာပဲ။

ရွာသားတွေ သူတို့လယ်ကို သွားဖို့တောင် မဖြတ်ခိုင်းဘူး လို့ ဆွတ်မိုင်က ပြောပြပါတယ်။

မြစ်ဆုံဒေသမှာ အလွန်အကျွံ တူးဖော်နေတဲ့ Jadeland ကုမ္ပဏီအကြောင်း လူသိထင်ရှား ဝေဖန်မိတဲ့ ဒေသခံတဦးကို လူတစုက လမ်းပေါ်မှာ ဓါးတွေကိုင်ပြီး၊ ဝိုင်းဝန်းထိုးကြိတ်ထားကြောင်း အစီရင်ခံစာတစောင်မှာ တွေ့ရပါတယ်။ အဲဒီဖြစ်စဉ်နဲ့ ပတ်သက်ပြီး သီးခြားအတည်ပြုနိုင်ခြင်း မရှိသေးသလို သူ့ရဲ့ လုံခြုံရေးအတွက် ဒီထက် ပိုပြီး အသေးစိတ်ထုတ်ပြန်လို့ မရသေးပါဘူး။

>>> ဩဇာကြီးမားလွန်းတဲ့ Jadeland ပိုင်ရှင်

ကချင်လူမျိုး အများစုအတွက် ယွပ်ဇော်ခေါင်က တကယ့် ပုဂ္ဂိုလ်ကြီးတဦးပါ။ လက်ဖဝါးခြေဖဝါးကနေ ချမ်းသာလာခဲ့တဲ့ သူ့ဘဝဇာတ်ကြောင်းကြောင့် ဖြစ်နိုင်သလောက် ရိုးရာ မနောပွဲတွေအပါအဝင် ကချင်ရိုးရာယဉ်ကျေးမှုအတွက် အကြီးအကျယ် ထောက်ပံ့အကျိုးပြုခဲ့တာကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ သူက ကချင်ရိုးရာယဉ်ကျေးမှု ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေးအဖွဲ့မှာ (၁၉၉၈) ခုနှစ်ကနေ (၂၀၀၈) ခုနှစ်အထိ ဥက္ကဌအဖြစ် တာဝန်ယူခဲ့ပါတယ်။

ဒါပေမယ့် သူ့ဘဝက ထင်သလောက်တော့ မရိုးစင်းနေပါဘူး။ သူ့ကို ကချင်ပြည်နယ်မှာ အချမ်းသာဆုံးပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ် (၂၀၀၉) ခုနှစ်အတွင်း အမေရိကန်သံရုံးရဲ့ ကြေးနန်းတစောင်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဒါ့အပြင် KIO အပါအဝင် ပြီးခဲ့တဲ့ စစ်အစိုးရနဲ့ ဆက်စပ်မှုတွေကြောင့် သူနဲ့ သူ့မိသားစုဝင်တွေ၊ လုပ်ငန်းတွေကို ပစ်မှတ်ထား စီးပွားရေးပိတ်ဆို့ဖို့ အကြံပြုတင်ပြထားခဲ့ဖူးပါတယ်။

(၁၉၉၄) ခုနှစ်အတွင်း KIO နဲ့ စစ်တပ်တို့ အပစ်အခတ်ရပ်စဲနိုင်မှုမှာ သူက အခရာကျခဲ့ပြီး အဲဒီအတွက် အထူးအခွင့်အရေးအဖြစ် ဖားကန့်ဒေသမှာ ကျောက်စိမ်းတွင်း (၁၀) တွင်းလောက် တူးဖော်ခွင့် ရခဲ့တယ်လို့ ကြေးနန်းမှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။ ဖားကန့်ဆိုတာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ အကြီးဆုံးနဲ့ တန်ဖိုးအရှိဆုံး ကျောက်စိမ်းထွက်ဒေသတခုပါ။ ဒါ့အပြင် သစ်ထုတ်လုပ်ငန်း၊ ငါးဖမ်းလုပ်ငန်းနဲ့ ဇီဝလောင်စာထုတ်လုပ်ငန်းတွေမှာလည်း အခြားအထူးအခွင့်အရေးတွေ ရရှိခဲ့ပါသေးတယ်။

အဲဒီနောက်ပိုင်း (၁၃) နှစ်ကြာတဲ့အခါ သူ ဘယ်လောက် ချမ်းသာလာမှန်း ဘယ်သူမှ မခန့်မှန်းနိုင်ကြပေမယ့် သူ့ရဲ့အဆက်အသွယ်တွေကတော့ ကောင်းနေဆဲဆိုတာ ပေါ်လွင်လှပါတယ်။ (၂၀၁၁) ခုနှစ်အတွင်း တိုက်ပွဲတွေ ပြန်လည်ဖြစ်ပွားလာတဲ့ KIO နဲ့ စစ်တပ်တို့ကြား ဖြန်ဖြေနိုင်ဖို့ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေး တည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့မှာ တရားဝင်အဖွဲ့ဝင် သုံးဦးရှိတဲ့အနက် သူက တဦးအပါအဝင် ဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီအဖွဲ့ဝင်တွေက စက်မှုလုပ်ငန်းနဲ့ သယံဇာတတူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းတွေမှာ အကြီးအကျယ် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားကြတဲ့ တကယ့် စီးပွားရေးသမားကြီးတွေ ဖြစ်ကြောင်း မြန်မာ ငြိမ်းချမ်းရေး စောင့်ကြည့်လေ့လာရေးအဖွဲ့က ဖော်ပြထားပါတယ်။

ယွပ်ဇော်ခေါင်ရဲ့ ဒုတိယသား ယွပ်ဆိန်ဂေါင် နော်ထွယ်က လက်ရှိ စစ်ကောင်စီခန့် ကချင်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ခက်ထိန်နန်ရဲ့ သမီးနဲ့ လက်ထပ်ထားပါတယ်။

ရွှေတူးဖော်ရေးကိစ္စတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ယွပ်ဇော်ခေါင်ကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းဖို့ ကြိုးစားခဲ့ပေမယ့် ပြန်လည်ဖြေကြားခြင်း၊ ဖုန်းလက်ခံခြင်း မရှိခဲ့ပါဘူး။ Jadeland ကုမ္ပဏီကို ဆက်သွယ်တဲ့အခါ ပြန်လည် ဆက်သွယ်မယ်လို့ အကြောင်းပြန်ခဲ့ပေမယ့် ဘာမှ မထူးခြားလာတာကြောင့် ထပ်မံ ဆက်သွယ်ခဲ့ပါတယ်။ ဒီတကြိမ်မှာတော့ ဖုန်းမအားတော့ပါဘူး။ Jadeland ကုမ္ပဏီရဲ့ မြစ်ဆုံဒေသ ရွှေတူးဖော်ရေးမှာ ဦးဆောင်နေသူလို့ ဒေသခံတွေ ပြောကြတဲ့ ယွပ်ဆိန်ဂေါင်နော်ထွယ်ကို Signal ကတဆင့် ဆက်သွယ်တဲ့အခါ တစုံတရာ တုံ့ပြန်ခဲ့ပေမယ့် သူ့ကို မေးထားတဲ့ မေးခွန်းတွေကိုတော့ ပြန်လည် ဖြေကြားခြင်း မပြုတော့ပါဘူး။

>>> မအောင်မြင်ခဲ့တဲ့ ကြားဝင်စေ့စပ်မှု

အဆက်အသွယ်ကောင်းလွန်းတဲ့ ယွပ်ဇော်ခေါင်က တော်ရုံတန်ရုံ အံတုဖို့ မလွယ်တဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်မျိုးပါ။ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း မြစ်ဆုံဒေသမှာ ရွှေတူးဖော်မှုတွေ စတင် ပြုလုပ်လာတဲ့အခါ ဒေသခံတွေက KIO ဆီ စတင် အသနားခံတိုင်ကြားခဲ့ပါတယ်။ (၂၀၂၁) ခုနှစ် ဇူလိုင်နဲ့ ဩဂုတ်လတွေအတွင်း ဌာနချုပ်နဲ့ ဒေသရုံးခွဲတွေကို စာပို့ခဲ့ပြီး မြစ်ဆုံဒေသမှာ စက်ယန္တရားကြီးတွေနဲ့ အလွန်အကျွံ ရွှေတူးဖော်နေတာကို တားမြစ်ပေးဖို့ မေတ္တာရပ်ခံခဲ့ကြပါတယ်။

မြစ်ဆုံက စစ်ကောင်စီခန့် ပြည်နယ်အစိုးရရဲ့ ထိန်းချုပ်မှုအောက်မှာ ရှိနေပေမယ့်လည်း စစ်ကောင်စီရဲ့ ပင်ကိုယ်စရိုက်ကြောင့် KIO ကသာ ဒီကိစ္စကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်မယ်လို့ ယုံကြည်ကြောင်း အဲဒီအကြောင်းကြားစာမှာ ပါဝင်လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသူနှစ်ဦးက ပြန်ပြောပြပါတယ်။

စစ်ကောင်စီက ကုမ္ပဏီတွေကို ဘယ်လောက် ရွှေတူးခွင့်ပေးပေး၊ KIO ကသာ ခွင့်မပြုရင် ဘယ်သူမှ မတူးရဲဘူး လို့ တဦးက ဆိုပါတယ်။ တကယ်လို့ ပြည်နယ်အစိုးရကို တိုက်ရိုက်စာပို့လိုက်ရင် KIO ကို မခန့်လေးစား လုပ်ရာရောက်လိမ့်မယ်ဆိုပြီး နောက်တဦးက ရှင်းပြပါတယ်။

အဲဒီအကြောင်းကြားစာကို သူ အနေနဲ့ လက်ခံရရှိကြောင်း သိရှိထားပြီး ဒါပေမယ့် မဖတ်ရသေးတာမို့ တစုံတရာ မှတ်ချက်မပေးနိုင်ကြောင်း KIO ပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံ ဗိုလ်မှူးကြီးနော်ဘူက ဇန်နဝါရီလ (၅) ရက်နေ့မှာ ဖြေကြားခဲ့ပါတယ်။

အောက်တိုဘာလ (၅) ရက်နေ့မှာ ကချင်အမျိုးသား အတိုင်ပင်ခံအဖွဲ့က အဲဒီအကြောင်းကြားစာပေါ်  ပါဝင်လက်မှတ်ထိုးခဲ့သူတချို့နဲ့ တန်ဖရဲရွာရဲ့ တောင်ဘက် ကားနဲ့ (၄၅) မိနစ်ခရီးသာ ရှိမယ့် ပြည်နယ်မြို့တော် မြစ်ကြီးနားမြို့မှာ တွေ့ဆုံခဲ့ကြပါတယ်။ ကချင်လို WMR လို လူသိများတဲ့ အဲဒီအဖွဲ့က ပြည်နယ်တွင်း ဖြစ်ပေါ်လာတဲ့ နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေး အငြင်းပွားမှုတွေကို အဖြေရှာညှိနှိုင်းပေးလေ့ ရှိပါတယ်။

WMR ကိုယ်စားလှယ်တွေက ယွပ်ဇော်ခေါင်ဘက်ကနေ လိုက်ပြီး ပြောပေးကြတယ်၊ ရွှေတူးပြီးရင် အဲဒီနေရာတွေကို သူ ပြန်ပြုပြင်ပေးလိမ့်မည်ဟု သူတို့က ကတိဝင်ပေးကြတယ်လို့ အဲဒီတွေ့ဆုံပွဲကို တက်ရောက်ခဲ့သူ ဒေသခံတဦးဖြစ်တဲ့ ဇော်ထွဲက ပြန်ပြောပြပါတယ်။ ရွှေတူးပြီးရင် မြေတွေ ပြန်ဖို့ပေးမယ်၊ သစ်ပင်တွေလည်း ပြန်စိုက်ပေးပြီး မြစ်ကမ်းဘေးမှာ ရေကာနံရံတွေ ဆောက်ပေးဦးမယ် ပြောတယ်။

မြစ်ဆုံမှာ ယွပ်ဇော်ခေါင် ဆက်ပြီး ရွှေတူးတာကို ခွင့်ပြုကြောင်း သူအပါအဝင် တက်ရောက်လာတဲ့ ဒေသခံတွေက ဝန်ခံလက်မှတ်ထိုးဖို့ WMR က အဲဒီတွေ့ဆုံပွဲမှာ ဖိအားပေးခဲ့ကြောင်း သူက ဆိုပါတယ်။ မင်းတို့က ရွာသူရွာသားတွေရဲ့ ကိုယ်စားလှယ်အဖြစ် လာတက်ကြတာပဲ။ မင်းတို့ ပြောရင် သူတို့ နားဝင်မှာပါ။ ဒီပြဿနာကို အခုပဲ အဆုံးသတ်နိုင်အောင် မင်းတို့ လက်မှတ်ထိုးသင့်တယ် ဆိုပြီး WMR ကိုယ်စားလှယ်တွေက ပြောကြောင်း ဇော်ထွဲက ပြန်ပြောပြပါတယ်။ ကျနော်တို့ သဘောတူလာအောင် သူတို့က ပရိယာယ်မျိုးစုံသုံးပြီး အမျိုးမျိုး ဖိအားပေးကြတယ်။

ဒါပေမယ့် တက်ရောက်လာတဲ့ ဒေသခံတွေက လုံးဝ လက်မှတ်မထိုးခဲ့ကြပါဘူး။

အဲဒီနေ့က တွေ့ဆုံပွဲကို WMR ကိုယ်စားလှယ်ငါးဦး တက်ရောက်ခဲ့ကြောင်း အမည်မဖော်လိုတဲ့ WMR အဖွဲ့ဝင်တဦးက ပြောပြပါတယ်။ အဲဒီထဲမှာ ကချင်လူထုအပေါ် ဩဇာကြီးမားတဲ့ ပုဂ္ဂိုလ်တဦးလည်းဖြစ်၊ WMR ရဲ့ နာယကလည်း ဖြစ်တဲ့ သိက္ခာတော်ရဆရာတော် ခလမ်း ဆမ်ဆွန်လည်း တဦးအပါအဝင်ပါ။ ဆရာတော်က ကချင်နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန်အဖွဲ့ချုပ် KBC ရဲ့  ဥက္ကဌလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ခရစ်ယာန်ဘာသာဝင် အများစုဖြစ်တဲ့ ကချင်လူမျိုးတွေအတွက် KBC က အကြီးဆုံး ဘာသာရေးအဖွဲ့အစည်းတခုပါ။

(၂၀၂၁) ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလအတွင်း ကျင်းပခဲ့တဲ့ မြစ်ကြီးနားမြို့နယ်ထဲက နောင်ပုံဘုရားကျောင်းဖွင့်ပွဲမှာ ဆရာကြီး ခလမ်း ဆမ်ဆွန်ကို ယွပ်ဇော်ခေါင်နဲ့အတူ တွေ့မြင်ခဲ့ရပါတယ်။ (၂၀၁၈) ခုနှစ် ဘုရားကျောင်း စတင် တည်ဆောက်ချိန်မှာ ယွပ်ဇော်ခေါင်က အလှူငွေတွေ လှူဒါန်းခဲ့ပြီး သူ့ရဲ့နာမည်ကို ဘုရားကျောင်းရှေ့မှာ ကဗျည်းရေးထိုးထားပါတယ်။

ဒီဆောင်းပါးအတွက် တွေ့ဆုံမေးမြန်းဖို့ ဆရာတော်ခလမ်း ဆမ်ဆွန်ကို ခွင့်တောင်းခဲ့ပေမယ့် ငြင်းပယ်ခဲ့ပါတယ်။

WMR အစည်းအဝေးမှာ ပါဝင်တက်ရောက်ခဲ့သူ နောက်တဦးက လမိုင်ဂွမ်ဂျာပါ။ သူက ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့မှာ ယွပ်ဇော်ခေါင်နဲ့အတူ လက်တွဲလုပ်ဆောင်နေသူတဦးလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ သူ့ကို ဆက်သွယ်ကြည့်တဲ့အခါ အလုပ်ရှုပ်နေကြောင်းသာ ထပ်တလဲလဲ ပြောနေပြီး နောက်ပိုင်းမှာ ဖုန်းလက်ခံဖြေကြားခြင်း မပြုတော့ပါဘူး။

မြစ်ဆုံဒေသခံတွေနဲ့ ကုမ္ပဏီကြား ပဋိပက္ခကို စကားဝိုင်းမှာ အဖြေရှာဖို့ WMR နဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့က ကြိုးစားခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် မရတဲ့အခါ WMR ရဲ့ မေတ္တာရပ်ခံချက်ကြောင့် နောက်ပိုင်းမှာ ယွပ်ဇော်ခေါင်ကိုယ်တိုင် လာရောက်ခဲ့ကြောင်း သိရပါတယ်။

ဒေသခံတွေအပေါ် ဖိအားပေးတာမျိုး မပြုလုပ်ခဲ့ပါဘူးဆိုပြီး WMR ပြောရေး ဆိုခွင့်ရှိသူက ပြန်လည် ရှင်းလင်းပါတယ်။ နှစ်ဖက်စလုံးက တဦးကိုတဦး အပြန်အလှန် နားလည်မှု ရှိရှိနဲ့ ဆွေးနွေးနိုင်အောင် ကြိုးစားခဲ့တာပဲ ရှိပါတယ်။ ပြဿနာအရင်းအမြစ်က ဘာလဲဆိုတာ နှစ်ဖက်စလုံး နားလည်ဖို့၊ တဦးကိုတဦး အပြစ်မတင်ဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။ အားလုံး ပါဝင်စဉ်းစား အဖြေရှာပြီး ဒီပြဿနာကို ဖြေရှင်းသင့်ပါတယ် လို့ သူက ဆိုပါတယ်။

မြစ်ဆုံမှာ ရွှေတူးနေတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ KIO ကို ပေးပို့ခဲ့တဲ့ အကြောင်းကြားစာကြောင့် KIO က WMR ကို စေလွှတ်ခဲ့တာလားဆိုပြီး ဒေသခံတွေ သို့လောသို့လော ဖြစ်နေရပါတယ်။ ဒီလိုမျိုး မဟုတ်ပါဘူးလို့ WMR ဘက်က ငြင်းဆန်ထားပါတယ်။ ဗိုလ်မှူးကြီးနော်ဘူကတော့ ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပြောခွင့်မရှိဘူးလို့သာ ဆိုပါတယ်။

KIO ထံ အကြောင်းကြားစာ ပို့ခဲ့ပေမယ့် ဘာမှ ထူးမလာတဲ့အခါ မြစ်ဆုံဒေသမှာ စက်ယန္တရားကြီးတွေနဲ့ ရွှေတူးခြင်းကို ကန့်ကွက်ကြောင်း ကြေငြာချက်တစ်စောင်ကို ဒေသခံတွေက အောက်တိုဘာလ (၁၈) ရက်စွဲနဲ့ လူသိထင်ရှား ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။

အဲဒီကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ပြီးနောက်ပိုင်းမှာ ဒေသခံတွေအနေနဲ့ ကုမ္ပဏီရဲ့ ခြိမ်းခြောက်ဖိအားပေးမှုတွေကို ပိုမို ကြုံတွေ့ခံစားလာရကြောင်း ဒေသခံသုံးဦးက ပြောပြပါတယ်။

WMR ဘက်က နောက်ထပ် တွေ့ဆုံမှု တခု ထပ်လုပ်ဖို့ အကြောင်းကြားခဲ့ကြောင်း၊ ဒေသခံတွေဘက်က ငြင်းဆန်လိုက်ကြောင်း၊ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ WMR က ယွပ်ဇော်ခေါင်ရဲ့ ကိုယ်စားလှယ်လိုမျိုး ဖြစ်နေပြီဆိုပြီး သူတို့ ခံစားမိလာတာကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း ဒေသခံတဦးက ရှင်းပြပါတယ်။

KIO နဲ့ သူတို့ရဲ့ လက်နက်ကိုင်အင်အားစုဖြစ်တဲ့ KIA က ဒေသဆိုင်ရာ အရာရှိတွေ တန်ဖရဲရွာကို ရောက်လာပြီး ဒီကြေငြာချက်ကို ဘယ်သူတွေ ရေးတာလဲလို့ လိုက်လံစုံစမ်းခဲ့ကြောင်း အဲဒီဒေသခံကပဲ ပြောပြပါတယ်။ ဗိုလ်မှူးကြီးနော်ဘူကတော့ KIO ဗဟိုအနေနဲ့ ဒီအကြောင်းကို မသိရှိရကြောင်း၊ မှတ်ချက်တစုံတရာ မပေးနိုင်ကြောင်း ဖြေကြားသွားပါတယ်။

ကြေငြာချက် ထုတ်ပြန်ပြီးနောက်ပိုင်းမှာ စစ်ကောင်စီ အာဏာပိုင်တွေက ဒေသခံတွေနဲ့ တွေ့ဆုံနိုင်ဖို့ အကြောင်းကြားခဲ့ကြောင်း၊ ဒါပေမယ့် ဒေသခံတွေဘက်က ငြင်းဆန်လိုက်ကြောင်း တခြားဒေသခံတဦးက ပြောပြပါတယ်။

ကျနော်တို့က ကြေငြာချက်တောင် ထုတ်ပြီးပြီမို့ သူတို့နဲ့ ဆွေးနွေးစရာ မလိုတော့ဘူး။ စစ်ကောင်စီနဲ့ ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်နေတယ်လို့လည်း အထင်မခံချင်ဘူး ဆိုပြီး ဒေသခံတွေက ဆိုပါတယ်။

Jadeland ကုမ္ပဏီကို ပေါ်ပေါ်ထင်ထင် ဝေဖန်ကန့်ကွက်နေတဲ့ ဒေဗသခံတဦးရဲ့ ဆိုင်ကယ်မှာ စာလုံးအနီရောင်နဲ့ ရေးသားထားတဲ့ စာတစောင်ကို လာထားသွားပါတယ်။ ဒီစာကို အမှန်တရားမျိုးချစ်အဖွဲ့ က ပေးတာလို့ ပြောထားပြီး သတင်းမှားတွေ ဖြန့်နေတာ ရပ်တန်းက ရပ်ဖို့ စာထဲမှာ သတိပေးထားပါတယ်။ ဒါက သူ့ကို ခြိမ်းခြောက်တာပဲဆိုပြီး လက်ခံရရှိတဲ့ ဒေသခံက သူ့ခံစားချက်ကို ပြောပြပါတယ်။

>>> ပြည်သူတွေရဲ့ ဆန္ဒနဲ့ ဆန့်ကျင်နေတယ်

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရမှာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ရေးရာဝန်ကြီး တာဝန်ယူထားသူ၊ ကချင်နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန်အဖွဲ့ချုပ်ရဲ့ သိက္ခာတော်ရဆရာတော် ဒေါက်တာ ခလဲန်တူးခေါင်က မြစ်ဆုံဒေသအနီး Jadeland ကုမ္ပဏီရဲ့ ရွှေတူးဖော်မှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး တစုံတရာ မှတ်ချက်မပေးနိုင်ကြောင်း ပြောပါတယ်။ ရွေးကောက်ခံ လွှတ်တော်အမတ်တွေနဲ့ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ CRPH က (၂၀၂၁) ခုနှစ် ဧပြီလအတွင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ NUG ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ တရားဝင်အစိုးရအဖြစ် စစ်ကောင်စီကို ဆန့်ကျင်တွန်းလှန်နေပါတယ်။

Jadeland ကုမ္ပဏီနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဒေသခံတွေရဲ့ မကျေနပ်ချက်ကို အရေးယူဖို့ ဒါမှမဟုတ် စုံစမ်းစစ်ဆေးဖို့ NUG ရဲ့ တာဝန်မဟုတ်ဘူးလို့ ခလဲန်တူးခေါင် က ဆိုပါတယ်။ ပြည်နယ်အဆင့်ကိစ္စကို ပြည်ထောင်စုအဆင့်ကနေ ဝင်ရောက်ဆောင်ရွက်ဖို့ သင့်တော်မှာ မဟုတ်ဘူး။ ဒါကြောင့် ဒီကိစ္စကို ကိုင်တွယ်ဖို့ KPICT ကို ကျနော် အကြောင်းကြားထားပါတယ် ဆိုပြီး သူက ပြောပါတယ်။

KPICT ဆိုတာ ပြီးခဲ့တဲ့ မတ်လအတွင်း ပြည်တွင်း၊ပြည်ပ ကချင်အဖွဲ့အစည်းတွေ စုပေါင်းတည်ထောင်ထားတဲ့ အသင်းအဖွဲ့တခုပါ။ ကချင်လူမျိုးတွေရဲ့ နိုင်ငံရေး ရည်မှန်းချက်တွေကို ကိုယ်စားပြုဖို့အတွက် ရည်ရွယ်ထားပါတယ်။

KIO၊ KIA ရဲ့ လုံခြုံရေး ထီးရိပ်အောက်မှာ ကချင်ဒေသကို အုပ်ချုပ်စီမံနိုင်ရေး အတွက် CRPH နဲ့ ဆွေးနွေးတိုင်ပင် လုပ်ဆောင်လျက်ရှိကြောင်း KPICT ရဲ့ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ အင်ဆန်ဂွမ်ဆန် က ဒီဇင်ဘာလ (၈) ရက်နေ့ ရက်စွဲနဲ့ အီးမေးတစောင်မှာ ဖော်ပြထားပါတယ်။

KPICT အနေနဲ့ ကချင်ပြည်နယ်တွင်းက ရွှေတူးဖော်မှုတွေကို ထဲထဲဝင်ဝင် စူးစမ်းလေ့လာနေပါကြောင်း၊ ဒါပေမယ့် မတည်မငြိမ် ဖြစ်နေတဲ့ ပြည်နယ်အခြေအနေ၊ ဘယ်ဘက်ကမှ အပြည့်အဝ ထိန်းချုပ်ထားနိုင်ခြင်းမရှိတဲ့ နယ်မြေအနေအထားတွေကြောင့် တူးဖော်ရေး စံချိန်စံညွှန်းတွေ၊ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေး ဥပဒေတွေ ပြဌာန်းသတ်မှတ်ဖို့ စိန်ခေါ်မှုတွေ ရှိနေကြောင်း သူက ရှင်းပြပါတယ်။

ပြည်နယ်ရဲ့ ဘယ်နေရာမှာမဆို စစ်ကောင်စီက ခွင့်ပြုတိုင်း လက်လွတ်စပယ် ရွှေမတူးကြဖို့ ကျနော်တို့ ပြည်နယ်ထဲ နေထိုင်ကြသူအားလုံးကို အသိပေးထားပြီးသားပါ။ တကယ်လို့ ကျနော်တို့သာ အခုအတိုင်း ဆက်ပြီး တူးချင်သလို တူးနေကြဦးမယ်ဆိုရင် ကျနော်တို့ရဲ့ နောက်မျိုးဆက်တွေအနေနဲ့ ကချင်ပြည်နယ်ရဲ့ တောတောင်အလှ၊ ကျေးလက်သဘာဝကို မြင်တွေ့နိုင်မှာ မဟုတ်တော့ပါဘူး။

ဒါပေမယ့် KPICT က ယွပ်ဇော်ခေါင် ဒါမှမဟုတ် Jadeland ကုမ္ပဏီကို တိုက်ရိုက်ဆက်သွယ်ခဲ့တာမျိုးတော့ မရှိဘူးလို့ သူက ဆိုပါတယ်။ ရွှေတူးတာနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ပြည်နယ်တခုလုံးစာ မြင်ကွင်းကျယ် ကြည့်တတ်ဖို့ အရေးကြီးကြောင်း၊ ရွှေတူးဖော်ရေး စီမံကိန်းကြီးတွေမှာ အဓိက ထောက်ပံ့နေသူ၊ ခွင့်ပြုပေးနေသူတွေကို စုံစမ်းဖော်ထုတ်ဖို့ လိုအပ်ကြောင်း သူက ပြောပါတယ်။

ကချင်ပြည်နယ်မှာ ရွှေတူးတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ ယွပ်ဇော်ခေါင် တဦးတည်းကိုပဲ ကွက်ပြောနေလို့ မရပါဘူး။

Jadeland ကုမ္ပဏီအနေနဲ့ ရွှေတူးဖော်ခွင့်ကို NLD အစိုးရလက်ထက်မှာ ရရှိခဲ့တာ မှန်ပေမယ့် မြစ်ဆုံဒေသ ပျက်စီးမယ့်အရေးကို KPICT က ခွင့်ပြုမှာ၊ လျစ်လျူရှုထားမှာ မဟုတ်ဘူးလို့ သူက ပြောပါတယ်။

မြစ်ဆုံနားမှာ ရွှေတူးနေကြတဲ့ Jadeland နဲ့ တခြားကုမ္ပဏီတွေက ကျနော်တို့ ပြည်သူတွေရဲ့ ဆန္ဒနဲ့ ဆန့်ကျင်နေပြီး သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကိုလည်း ပြန်လည်ပြင်ဆင်လို့ မရနိုင်မယ့် ပျက်ဆုံးဆုံးရှုံးမှုတွေ ဖြစ်စေတယ် လို့ သူက ရှင်းပြပါတယ်။

>>> ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်တာကလည်း တော်လှန်ရေးပဲ

KIO ရဲ့ ထိန်းချုပ်မှုအောက်က ဒေသအားလုံးမှာ ရွှေတူးဖော်မှုကို တားမြစ်ကြောင်း KIO က (၂၀၂၁) ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ (၂၇) ရက်နေ့မှာ ကြေငြာချက်တစ်စောင် ထုတ်ပြန်လိုက်ပါတယ်။ မြစ်ဆုံအပါအဝင် သူတို့ထိန်းချုပ်မှု အပြင်က ဒေသတွေမှာ ရွှေတူးဖော်နေမှုကိုတော့ မတားမြစ်နိုင်သလို ခွင့်ပြုပေးလို့လည်း မရဘူးဆိုပြီး ဗိုလ်မှူးကြီး နော်ဘူက ဆိုပါတယ်။

သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ဒါမှမဟုတ် ပြည်သူတွေရဲ့ အိုးအိမ်စည်းစိမ်အပေါ် ထိခိုက်ပျက်စီးစေမယ့် လုပ်ရပ်အားလုံးကို KIO က ဆန့်ကျင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် KIO ရဲ့ ထိန်းချုပ်မှုအပြင်က သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို ထိန်းသိမ်းကာကွယ်လို့တော့ မရနိုင်သေးဘူး လို့ သူက ပြောခဲ့တာပါ။

မြစ်ဆုံမှာ ရွှေတူးဖော်နေမှုအပေါ် KIO ရဲ့ ထိန်းချုပ်မှု မရှိဘူးဆိုပေမယ့် ပြည်နယ်အနှံ့က တခြားစီမံကိန်းတွေနည်းတူ မြစ်ဆုံရွှေတူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းတွေကိုလည်း KIO က အခွန်ကောက်ခံလျက် ရှိကြောင်း သူက အတည်ပြုပါတယ်။

ရွှေတူးဖော်နေမှုက ကျနော်တို့အားလုံးနဲ့၊ ကချင်နိုင်ငံတော်နဲ့ သက်ဆိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ကျနော်တို့ အခွန်ကောက်တာပါ။ အခွန်ကောက်ခံတယ်ဆိုတာ လက်တွေ့မြေပြင်က လက်အောက်ခံတပ်တွေ ပုံမှန်အတိုင်း လုပ်ဆောင်ရတဲ့ ကိစ္စအသေးအဖွဲသာ ဖြစ်ပြီး မြစ်ဆုံရွှေတူးဖော်ရေးလုပ်ငန်းတွေအပေါ် အခွန်ကောက်ခံတဲ့ အသေးစိတ်အချက်အလက်တွေကို သူ မသိရှိကြောင်း ပြောခဲ့ပါတယ်။

KIO အနေနဲ့ သီးခြားနယ်မြေတခုအတွက် ရွှေတူးဖော်ရေး စည်းမျဉ်းစည်းကမ်းတွေ ချမှတ်ဖို့ အခက်တွေ့ရကြောင်း၊ ဒါကြောင့် ပြည်နယ်တခုလုံးစာ ခြုံငုံမယ့် မူဝါဒတွေ ရေးဆွဲနေကြောင်း၊ ဒါပေမယ့် စစ်ကောင်စီနဲ့ ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားနေတဲ့ အခုလိုအချိန်မျိုးမှာ ဒါက လွယ်ကူတဲ့ ကိစ္စတခု မဟုတ်ကြောင်း သူက ရှင်းပြပါတယ်။ အခုချိန်မှာ အရေးကြီးဆုံးက တော်လှန်ရေးကို မြန်နိုင်သမျှ မြန်မြန် အဆုံးသတ်နိုင်ဖို့ပဲ လို့ သူက ဆိုပါတယ်။

ဖေဖော်ဝါရီလ (၆) ရက်နေ့ ကမ္ဘာ့ကချင်ကွန်ဂရက် (WKC) က ဦးဆောင်ကျင်းပခဲ့တဲ့ ဗီဒီယိုဆွေးနွေးပွဲတခုမှာ KIO ရဲ့ အထွေထွေအတွင်းရေးမှူးကြီး ကွမ်ထပ်ထိန်နန်က ရွှေတူးဖော်မှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး မေးခွန်းတချို့ကို ပြန်လည်ဖြေကြားပေးခဲ့ပါတယ်။ NLD အစိုးရလက်ထက်မှာ ခွင့်ပြုပေးခဲ့တဲ့ မြစ်ဆုံဒေသ ရွှေတူးဖော်ရေးလုပ်ငန်းတွေကို အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းမှာလည်း စစ်ကောင်စီရဲ့ မြောက်ပိုင်းတိုင်း စစ်ဌာနချုပ်က ထပ်မံ ခွင့်ပြုပေးခဲ့ကြောင်း၊ မြစ်ဆုံဒေသကို ခရီးသွား အပန်းဖြေစခန်းအဖြစ်၊ သဘာဝ ပန်းခြံကြီးအဖြစ် ပြုပြင်မွမ်းမံဖို့ အစီအစဉ်တွေ ရှိကြောင်း သူက ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။

စစ်ကောင်စီခန့် ကချင်ပြည်နယ်ဝန်ကြီးချုပ် ခက်ထိန်နန်ကို အကြိမ်ကြိမ် ဆက်သွယ်မေးမြန်းရာမှာတော့ ဖုန်းမအားကြောင်းသာ တွေ့ရှိရပါတယ်။

ရွှေတူးဖော်မှုကြောင့် သမိုင်းဝင် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဒေသကို ထိခိုက်မှု ရှိလာမှာ၊ ဒေသခံတွေ ဒုက္ခရောက်မှာ ပြည်သူတွေ စိုးရိမ်နေကြတယ်ဆိုတာ သိရှိထားပါကြောင်း ကွမ်ထပ်ထိန်နန်က ဆိုပါတယ်။ အရင်တုန်းကလည်း ရေအားလျှပ်စစ် စီမံကိန်းကြီး ဆောက်ဖို့ စီစဉ်ဖူးပါတယ်။ ဒါပေမယ့် ကျနော်တို့ ပြည်သူတွေ စည်းစည်းလုံးလုံးနဲ့ ဆန့်ကျင်နိုင်ခဲ့ကြပါတယ်။ အခုလည်း အဲဒီဒေသမှာ နောက်ထပ် ပြဿနာတခု ပေါ်လာပြန်ပါပြီ။ စစ်ကောင်စီဘက်က တခြား ဘယ်လို အစီအစဉ်တွေ ရှိနေဦးမလဲဆိုတာ ကျနော်တို့ စုံစမ်းလေ့လာနေပါတယ် လို့ သူက ဆိုပါတယ်။

ကွမ်ထပ်ထိန်နန်ရဲ့ အဆိုအရ မြစ်ဆုံဒေသမှာ ရွှေတူးဖော်နေမှု အားလုံး ရပ်ဆိုင်းဖို့ KIO မြစ်ကြီးနား ရုံးက အမိန့်ပေးထားပြီး ဖြစ်ကြောင်း သိရပါတယ်။ ဒါပေမယ့် စီးပွားရေးသမားတွေက ဒီအမိန့်ကို လိုက်နာခြင်း မရှိကြတာပါ။ ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သူက အမည်နာမ တစုံတရာ ထည့်သွင်းပြောဆိုတာမျိုးတော့ မရှိခဲ့ပါဘူး။

စီးပွားရေးသမားတွေရဲ့ လုပ်ရပ်က ခေတ်မကောင်းတာကို အခွင့်အရေးယူသလို ဖြစ်နေပါတယ်။ သူတို့ ပြောနေတာ အမှန်လား၊ ဒါမှမဟုတ် လိမ်နေသလားဆိုတာ ကျနော်တို့ အနီးကပ် စောင့်ကြည့်လေ့လာဖို့ လိုအပ်ပါတယ် လို့ မြစ်ဆုံဒေသမှာ သဘာဝပန်းခြံ တည်ဆောက်ရေး စီမံကိန်းနဲ့ ပတ်သက်ပြီး သူက မှတ်ချက်ပေးပါတယ်။

မြစ်ဆုံဒေသမှာ ရွှေတူးဖော်မှု အားလုံး ရပ်ဆိုင်းဖို့ အမိန့်တစုံတရာ မထုတ်ပြန်ခင်မှာ KIO ဗဟိုကော်မတီအနေနဲ့ အခြေအနေအရပ်ရပ်ကို လေ့လာသုံးသပ်နေဆဲ ဖြစ်ကြောင်း သူက ဆိုပါတယ်။

မြစ်ဆုံဒေသမှာ ရွှေတူးဖော်နေမှုနဲ့ ပတ်သက်ပြီး KIO အနေနဲ့ ဘက်မလိုက်ဘဲ ဆောင်ရွက်ပေးတာကို မြင်လိုကြောင်း ဒေသခံတွေ၊ တတ်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေက ပြောနေကြပါတယ်။

လောလောဆယ် ကျနော်တို့မှာ တရားဝင်အစိုးရ မရှိသေးဘူး။ ဒါကြောင့် ဒေသခံတွေရဲ့ ဆန္ဒကို ကောင်းကောင်းကြားနိုင်မယ့်နေရာမျိုး မရှိသေးတာပါ လို့ မုန်းကြိန်ရောဒ်ဂျပ်အဖွဲ့ရဲ့ ပြောရေးဆိုခွင့် ရှိသူတဦးက ဆိုပါတယ်။ ဒါကြောင့်ပဲ ကချင်ပြည်နယ်နဲ့ ကချင်လူမျိုးတွေကို ကာကွယ်ပေးနေတဲ့ KIO ကသာ ဒီကိစ္စအတွက် အဓိကတာဝန်ရှိမယ်လို့ ကျနော်တို့ ထင်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ KIO ကို ယုံကြည်ပါတယ်။ မြစ်ဆုံဒေသရဲ့ ရေရှည် တည်တံ့မှုကို မျှော်တွေးပြီး ရွှေတူးဖော်နေမှုတွေ ရပ်တန့်ပစ်ဖို့ကို သူတို့ရဲ့ အကြီးဆုံး တာဝန်သဖွယ် သဘောထားပေးကြပါလို့ ကျနော်တို့ မေတ္တာရပ်ခံချင်ပါတယ်။

KIO အနေနဲ့ တော်လှန်ရေး အောင်မြင်ပြီး မေခနဲ့ မလိခမြစ်တွေ ပျက်စီးသွားပြီဆိုရင် တော်လှန်ရေး အောင်မြင်တာ ဘာအကျိုးရှိတော့မလဲ လို့ သူက ထောက်ပြပါတယ်။

ကိုယ်ပိုင် ပြဌာန်းခွင့်အတွက် တော်လှန်ရေးဆင်နွှဲရင်း သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်ရေးကို တပါတည်း ဆောင်ရွက်ရမယ်လို့ ဇော်ထွဲလည်း ယူဆပါတယ်။ ကချင်ပြည်နယ်အတွက် ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်ရပြီးမှ ဘာမှမကျန်တော့ဘူးဆိုရင်လည်း အလကားပဲလေ။ ပတ်ဝန်းကျင်ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်နေတာကလည်း တော်လှန်ရေးပါပဲ လို့ သူက ဆိုခဲ့ပါတော့တယ်။

EMILY FISBHEIN, JAW TU HKAWNG, NU NU LUSAN and JAUMAN NAW

(This article was supported by the Pulitzer Center Rainforest Journalism Fund.)

မူရင်း -

https://www.frontiermyanmar.net/en/kachin-tycoon-draws-controversy-over-mining-at-myitsone/

Disclaimer

-------------------

အထက်ပါ ဘာသာပြန်ဆိုမှုသည် အလွတ်သဘော ဘာသာပြန်ဆိုမှုသာ ဖြစ်ပြီး မူရင်းစာရေးသူ၏ အာဘော် အပြည့်အ၀ အား ကိုယ်စားပြု ပြန်ဆိုမှုတွင် အားနည်းချက်များ ရှိနိုင်ကြောင်း နှင့် ဆောင်းပါး ရှင်၏ သဘောထားများသည် ACDD အဖွဲ့အစည်း ၏ နိုင်ငံရေးအာဘော်အား ကိုယ်စားပြုမှုမရှိပါကြောင်း အသိပေးအပ်ပါသည်။