အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီကို အရေးယူဖို့ အာဆီယံဥက္ကဌ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံအပေါ် ဖိအားပေးမှုတွေ တိုးလာ

ဧရာဝတီတိုင်းမ်

ဇန်နဝါရီလ ၃၀ ရက်

လွန်ခဲ့တဲ့နှစ်နှစ်က ရွေးကောက်ခံအစိုးရတစ်ရပ်ထံကနေ အာဏာသိမ်းယူခဲ့တဲ့ မြန်မာစစ်တပ်ကို သင့် လျော်သော တုံ့ပြန်မှုတစ်ခု လုပ်ဆောင်ဖို့ ၂၀၂၃ ခုနှစ် အာဆီယံအလှည့်ကျဥက္ကဌတာဝန်ယူထားတဲ့ အင်ဒိုနီးရှားနိုင် ငံအပေါ် ဖိအားတွေ ပေးနေပါတယ်။

 

မြန်မာ့အရေး ပြည်တွင်းစစ်အဖြစ် ပြောင်းလဲသွားတာ ဘုံသဘောတူညီချက်ငါးရပ်အဖြစ် လူသိများတဲ့ အာဆီယံငြိမ်းချမ်းရေး စီမံချက်ကို ထိထိရောက်ရောက် ပယ်ဖျက်ခဲ့ပေမယ့် အင်ဒိုနီးရှားသမ္မတ ဂျိုကိုဝီဒိုဒိုအတွက် မြန်မာစစ်တပ် အကြီးအကဲ မင်းအောင်လှိုင်ကို ပြင်းထန်တဲ့အရေးယူမှုပြုလုပ်ဖို့ လမ်းဖွင့်ပေးခဲ့ပါတယ်။

 

၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက် အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း ဘရူနိုင်းနဲ့ ကမ္ဘောဒီးယားဉီးဆောင်တဲ့ အာ ဆီယံအဖွဲ့ဝင်ကိုးနိုင်ငံကို မြန်မာစစ်ကောင်စီက စမ်းသပ်ခဲ့ပေမယ့် မျှော်လင့်သလို ဖြစ်မလာခဲ့ဖူးလို့ ဖနောင်ပင်မြို့ တော်အခြေစိုက် Risk Analysis & Resources International မှ ညွှန်ကြားရေးမှူး ရော့စ်မီလိုဆီဗစ်က ပြောပါ တယ်။

 

အာဆီယံအဖွဲ့က အမြဲတမ်းဆိုသလို အခြားနိုင်ငံရဲ့ပြည်တွင်းရေးကို မစွက်ဖက်ရဆိုတဲ့ မူဝါဒကျင့်သုံးခဲ့ ပေမယ့် ဒီအစီအစဉ်က မအောင်မြင်မှုတစ်ခု ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အာဆီယံအဖွဲ့က မြန်မာ့အရေးကို မှန်ကန်တဲ့ နည်း လမ်းတစ်ခုနဲ့ ဖြေရှင်းခဲ့တယ်လို့ ကျွန်တော် မထင်ပါဘူး လို့ သူက ဆိုပါတယ်။

 

နှစ်နှစ်ကြာတဲ့အခါမှာ အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီချက်ငါးရပ်ဟာ ပြီးဆုံးသွားခဲ့ပြီလို့ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင် ရာ အာဆီယံ လွှတ်တော်အမတ်များအဖွဲ့မှ ချားလ်ဆန်တီယာဂိုက ပြောပါတယ်။ ဘရူနိုင်းနဲ့ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ တွေက အာဆီယံ အလှည့်ကျဥက္ကဌတာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့ချိန် အာဆီယံထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲမှာ မြန်မာနိုင်ငံကို တက် ရောက်ခွင့် ပိတ်ပင်ခဲ့ပါတယ်။

 

ဘရူနိုင်းနဲ့ ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံက အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ၊ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDF) တို့နဲ့ စေ့စပ်ညှိနှိုင်းတာ မပြုလုပ်ခဲ့ပါဘူး။ ပြည်သူ ၂၇၀၀ ကျော်ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့တဲ့ မြန်မာစစ်တပ်နဲ့ အာဆီ ယံအဖွဲ့ကြား ဆက်ဆံရေး ပုံမှန်ပြန်ဖြစ်စေဖို့တောင် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံက ကြိုးပမ်းခဲ့ပါသေးတယ်။ ပြည်သူ ၁၃၆၀၀ ကျော် ထိန်းသိမ်းခံနေရဆဲဖြစ်ပြီး အရပ်သား တစ်သန်းကျော် အိုးအိမ်စွန့်ခွာခဲ့ရပါတယ်။

ရွေးကောက်ပွဲဆိုင်ရာ ဥပဒေတွေက NUG နဲ့ အခြား နိုင်ငံရေးပါတီတွေ ယှဉ်ပြိုင်ဖို့မဖြစ်နိုင်အောင် ပြုလုပ် ထားတာကြောင့် အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီရဲ့ ကတိပြုထားတဲ့ ရွေးကောက်ပွဲဟာ ရယ်ဖွယ်ကောင်းတယ်လို့ ဆန် တီယာဂိုက ပြောပါတယ်။ အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲကြောင့် အာဆီယံအဖွဲ့အတွင်း သဘောထား ကွဲလွဲမှုတွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။

အာဆီယံအဖွဲ့အတွင်း အရပ်သားအစိုးရကို စစ်တပ်က ထိန်းချုပ်နိုင်တဲ့ ဘယ်လိုရလဒ်မျိုးကိုမဆို ထိုင်း၊ ကမ္ဘောဒီးယားနဲ့ လာအိုနိုင်ငံတွေက ထောက်ခံမှာဖြစ်ပြီး အာဆီယံပြင်ပမှာ စစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင် မင်းအောင် လှိုင်ဟာ တရုတ်၊ ရုရှားနဲ့ အိန္ဒိယနိုင်ငံတွေရဲ့ ထောက်ခံမှုကို ရရှိနိုင်တယ်လို့ ဆန်တီယာဂိုက ဆိုပါတယ်။

စစ်ကောင်စီရဲ့ ရွေးကောက်ပွဲက အာဆီယံကို အရူးလုပ်တယ်ဆိုတာ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက မလေးရှား၊ စင် ကာပူ၊ ဖိလစ်ပိုင်နဲ့ ဘရူနိုင်းကို ပြောသင့်ပါတယ်။ ဗီယက်နမ်နိုင်ငံကတော့ ခေါင်းဆောင်ပိုင်း အပြောင်းအလဲ ကြောင့် ပြောရခက်ပါတယ် လို့ သူက ဆိုပါတယ်။

ပထဝီအနေအထား၊ လူဉီးရေနဲ့ စီးပွားရေးအင်အားအရ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံဟာ အာဆီယံဒေသရဲ့ အင်အား ကြီးတိုင်းပြည်ဖြစ်ပါတယ်။ အင်ဒိုနီးရှားဟာ ကမ္ဘာ့တတိယအကြီးမားဆုံး ဒီမိုကရေစီတိုင်းပြည်ဖြစ်ပြီး အနောက် နိုင်ငံတွေနဲ့ ခိုင်မာသောဆက်ဆံမှုရှိကာ ဘရူနိုင်း၊ မလေးရှားတို့နဲ့အတူ အာဆီယံအဖွဲ့အတွင်း အစ္စလာမ်သုံးနိုင်ငံ ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံကို အရည်အချင်းရှိတဲ့သူတွေ အုပ်ချုပ်ပါစေ လို့ မကြာသေးမီကကျင်းပတဲ့ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ဖိုရမ်မှာ အင်ဒိုနီးရှား ပင်လယ်ရေကြောင်းနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုဝန်ကြီး လူဟတ်ပန်ဂျိုင်တန်က ပြောကြားခဲ့ပါတယ်။ တစ်ချိန်တည်းမှာဘဲ သက်ဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းအားလုံးနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံဖို့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စား လှယ်ရုံးတစ်ခု ထူထောင်မယ်လို့ အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ရတ်နိုမာဆူဒီက ပြောပါတယ်။

အင်ဒိုနီးရှားဝန်ကြီးတွေရဲ့ ထိုသို့သောပြောကြားချက်တွေကြောင့် စစ်ကောင်စီက ကြေညာချက်တစ်ရပ် ထုတ်ပြန်ကာ အကြမ်းဖက်အဖွဲ့တွေ၊ တရားမဝင်အသင်းအဖွဲ့တွေနဲ့ မထိတွေ့ဖို့ အာဆီယံကို သတိပေးခဲ့ပါတယ်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက လုပ်ဆောင်မယ့်အရာတွေထဲမှာ အာဆီယံအဖွဲ့မှာ မြန်မာထိုင်ခုံနေရာ NUG သို့ လွှဲ ပြောင်းပေးခြင်း၊ အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီနဲ့ ဆက်ဆံမှုအားလုံး ဖြတ်တောက်ခြင်း၊ စစ်တပ်ပိုင်ကုမ္ပဏီတွေအပေါ် ဒဏ်ခတ်အရေးယူတာနဲ့ လက်နက်တင်ပို့မှု ပိတ်ပင်တာတွေ ပါဝင်နိုင်တယ်လို့ လေ့လာသူတွေက ပြောပါတယ်။

ဒါ့အပြင် လေယာဉ်ဆီတင်သွင်းမှုပိတ်ပင်တာ၊ No-fly zone သတ်မှတ်တာ၊ စစ်ဘေးရှောင်တွေအတွက် safe zone သတ်မှတ်တာနဲ့ အာဆီယံ ဘုံသဘောတူညီချက်အောက်မှာ ဖြစ်မလာတဲ့တဲ့ လူသားချင်းစာနာမှု အကူ အညီ ပေးအပ်ခွင့်ပြုတာတွေ ပါဝင်နိုင်ပါတယ်။

အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံဟာ စီးပွားရေးအရ ထိရောက်သော တိုင်းပြည်တစ်ခုဖြစ်သလို ကမ္ဘာ့နိုင်ငံတွေနဲ့ ထိ တွေ့ဆက်ဆံမှုအားကောင်းတာကြောင့် မြန်မာစစ်တပ်အပေါ် မယုံကြည်နိုင်စရာ ဖိအားပေးလာပါလိမ့်မယ်။ ဒါ ဟာ ပြည်တွင်းစစ်တစ်ခုဖြစ်ပါတယ် လို့ မီလိုဆီဗစ်က ပြောပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးအကြံပေးကောင်စီမှ ကျွမ်းကျင်သူတွေရဲ့ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် စက်တင်ဘာလအတွင်း ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ အစီရင်ခံစာအရ မင်းအောင်လှိုင်နဲ့ သူ့ရဲ့စစ်တပ်ဟာ ပြင်ပကမ္ဘာနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံဖို့ ထိရောက် သော ပိုင်နက်နယ်မြေထိန်းချုပ်မှု မပြုလုပ်နိုင်ဘူးလို့ ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။

ဒီအစီရင်ခံစာက နိုင်ငံတကာစံချိန်တွေကို အသုံးပြုပြီး တိုင်းပြည်တစ်ပြည်ရဲ့ ပိုင်နက်နယ်မြေ ထိန်းချုပ် နိုင်မှုကို စံသတ်မှတ်ချက်တွေနဲ့ ထုတ်ပြန်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး NUG နဲ့ အာဏာရှင်တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေက တိုင်းပြည် ရဲ့ ၅၂ ရာခိုင်နှုန်းကို ထိန်းချုပ်ထားတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

မြန်မာစစ်တပ်ဟာ တိုင်းပြည်ရဲ့ပိုင်နက်နယ်မြေ ၂၃ ရာခိုင်နှုန်းမှာ PDF တွေ၊ အခြား ခုခံတွန်းလှန်ရေး တပ်ဖွဲ့တွေနဲ့ ယှဉ်ပြိုင်နေရပြီး အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီ တိုင်းပြည်ရဲ့ ၁၇ ရာခိုင်နှုန်းကိုသာ ထိန်းချုပ်နိုင်တယ်လို့ အစီရင်ခံစာက တွေ့ရှိခဲ့ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ လူနည်းစုတိုင်းရင်းသား ၁၃၅ မျိုးရှိပြီး ၁၄ မျိုးက PDF တွေ ဖွဲ့စည်းကာ ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲ ကာလအတွင်း ဗီယက်ကောင်းတွေ အသုံးပြုတဲ့ ပစ်ရှောင်ပြေး နည်းဗျူဟာနဲ့ ပြောကျကွားစဈကို အသုံးပြုကာ တိုက်ပွဲတွေကို တောထဲမှသည် မြို့ပြအထိ ဆင်နွှဲနေတယ်လို့ မီလိုဆီဗစ်က ပြောပါတယ်။

PDF တွေက မြန်မာစစ်တပ်ကို တိုက်ခိုက်နေပြီး မြေပြင်မှာ အနိုင်ရရှိနေပေမယ့် စစ်တပ်ကတော့ လေ ကြောင်းပစ်ကူနဲ့သာ တိုက်ပွဲဝင်နေရတာကြောင့် PDF နဲ့ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တွေအတွက် အခက်အ ခဲရှိနေပါတယ် လို့ သူက ထောက်ပြပါတယ်။

ခြောက်သွေ့ရာသီ စတင်ပြီဖြစ်တာကြောင့် PDF တွေက မြန်မာစစ်တပ်ကို နေ့စဉ် ခြုံခိုတိုက်ခိုက်နေတာ ဗီယက်နမ်စစ်ပွဲကာလအတွင်း ဗီယက်ကောင်းတွေ ပြုလုပ်ခဲ့သလို ထိရောက်သော နည်းလမ်းတစ်ခုဖြစ်တယ်လို့ မီလိုဆီဗစ်က ဆိုပါတယ်။

၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွက် အာဆီယံရဲ့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ ချမှတ်မယ့် ဖေဖော်ဝါရီလ ၃ ရက်မှ ၄ ရက်အထိ အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးတွေနဲ့ တံခါးပိတ်အစည်းအဝေး ကျင်းပတဲ့အခါ မြန်မာ့အရေးကို ဉီးစားပေးမယ်လို့ မျှော်မှန်းရကြောင်း ဆန်တီယာဂိုက ပြောပါတယ်။

VOA ဝဘ်ဆိုဒ်မှာ ဆောင်းပါးရှင် Luke Hunt ရေးသားထားတဲ့ Pressure Mounts on ASEAN Chair Indonesia to Act on Myanmar ကို ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ထားပါတယ်။

#Ayeyarwaddy_Times