အာဏာသိမ်းပြီးနောက် နိုင်ငံတစ်ဝန်းက နေအိမ် ၅၅၀၀၀ ကျော် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရ
RFA
■ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်အထိ နှစ်နှစ်အတွင်း နိုင်ငံတစ်ဝန်းက နေအိမ် ၅၅,၄၈၄ လုံးကို စစ်ကောင်စီတပ်နဲ့ သူ့ရဲ့လက်အောက်ခံ တပ်တွေက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့တယ်လို့ Data for Myanmar က ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၀ ရက်မှာ အစီရင်ခံစာထုတ်ပြန်ပါတယ်။မီးရှို့ခံရမှုမှာ စစ်ကိုင်းတိုင်းကအများဆုံးဖြစ်ပြီး ၄၃,၂၉၂ လုံး မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့ပါတယ်။ ယခုနှစ် ဇန်နဝါရီလအတွင်း နေအိမ်မီးရှို့ခံလိုက်ရတဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်၊ ဆားထုံးရွာဒေသခံတစ်ဦးကတော့ မီးကျွမ်းနေတဲ့သွပ်ချပ်တွေနဲ့ ကာရံပြီး ရွက်ဖျင်တဲထိုး နေထိုင်နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။"ဒုက္ခရောက်တာပေါ့ မောင်လေးရယ်။ စားစရာတောင်မှ ဘာမှမရှိတာ။ ဇလုံ၊ အလွန်ဆုံး ခုပြောလိုက်မယ်။ စားပွဲကစ စားဖို့သောက်ဖို့ စားပွဲ၊ ကိုယ်ရဲ့နေစရာကတော့ ရွက်ဖျင်လေးနဲ့ပဲ နေတဲ့သူက နေရတာပေါ့။ မနေတဲ့သူက (တဲ) မထိုးနိုင်တဲ့သူကတော့ မထိုးကြသေးပါဘူး။ အစ်မတို့ကကျတော့ ကလေးက နှစ်ယောက်ဆိုတော့ မိသားစုက ခုနစ်ယောက်ဆိုတော့ ကျောင်းကန်ဘုရားဆိုတာကလည်း အမြဲတမ်းကမကောင်းဘူး။ အဲဒါကြောင့် အစ်မတို့ကတော့ သက္ကလက်လေးနဲ့ မိုးထားတာပေါ့နော်။ သွပ်လေးတွေ ခုမီးထဲပါတဲ့သွပ်လေးတွေ ကာထားရတာပေါ့။ အခုက ဒုက္ခမှ တော်တော့်ကို ရောက်ကြတာ"စစ်ကောင်စီတပ်က ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်၊ ဆားထုံးရွာကို ဒီနှစ်ဇန်နဝါရီလတုန်းက ဝင်ရောက်မီးရှို့ခဲ့တာကြောင့် နေအိမ် ၁၂၈ လုံး မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့တယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။ အိမ်ခြေ နှစ်ရာကျော်ရှိတဲ့ ဆားထုံးကျေးရွာမှာ နေအိမ် ၈၀ ဝန်းကျင်ပဲ မီးမလောင်ဘဲ ကျန်ခဲ့တာပါ။Data for Myanmar ရဲ့ စာရင်းတွေအရ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် စစ်ကိုင်းတိုင်းက အရပ်သားနေ အိမ်မီးရှို့ခံရတဲ့ပမာဏဟာ တစ်နိုင်ငံလုံးရဲ့ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းနီးပါး ရှိနေတာပါ။ နေအိမ်မီးရှို့ခံရမှု ဒုတိယအများဆုံးက မကွေးတိုင်း ဖြစ်ပါတယ်။ မကွေးတိုင်းမှာ နေအိမ် ၈,၈၆၃ လုံး မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရတာပါ။မကွေးတိုင်း၊ ပေါက်မြို့နယ်က ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ခံလိုက်ရတဲ့ ကျွန်းတိုင်းရွာသားတစ်ဦး ကတော့ သူတို့ရွာကိုတောင် မပြန်နိုင်တော့ဘူးလို့ RFA ကို ပြောပါတယ်။"တောထဲမှာပဲ နေရတယ်ဗျ။ တောထဲတွေမှာ တဲလေးထိုးတယ်၊ မိုးကာလေးမိုးတယ်၊ အဲလိုပဲနေရတယ်ဗျ။ အခု ကျနော်တို့ဘက်ကကျတော့ ချင်းနယ်စပ်၊ ချင်းတောင်တန်း၊ ပုံတောင်ပုံညာနဲ့ နီးစပ်တော့ အအေးဓာတ်ကတော့ ခုချိန်ထိ အေးတယ်။ ညပိုင်းကို အေးတယ်။ နေ့ပိုင်းကို ပူသေးတယ်ဗျ။ ကျနော်တို့ဘက်မှာကျ ဆန်၊ ဆီ၊ ဆား ထုတ်ကုန် အကုန်လုံးရှိတယ်ဗျာ။ ထုတ်ကုန်တွေ အကုန်လုံးကိုလည်း မီးရှို့သွားတယ်ဗျာ"နေအိမ် ၂၁၀ ဝန်းကျင်ရှိတဲ့ ကျွန်းတိုင်းရွာကို ဇန်နဝါရီလ ၃၀ ရက်က စစ်ကောင်စီတပ်တွေ ဝင်ရောက်မီးရှို့ခဲ့တာပါ။ နေအိမ်မီးရှို့ခံရမှု အများဆုံးဒေသတွေဖြစ်တဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်းနဲ့ မကွေးတိုင်းက စစ်ကောင်စီပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတွေကို RFA က ဒီကနေ့ ဖုန်းနဲ့ ဆက်သွယ်ခဲ့ပေမယ့် လက်ခံဖြေဆိုတာ မရှိပါဘူး။စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကတော့ သူ့ရဲ့တပ်သားတွေက နေအိမ်မီးရှို့ဖျက်ဆီးတာတွေ မလုပ်ဘူးလို့ ၂၀၂၂ ခုနှစ် သြဂုတ်လအတွင်းက ကုလ အတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ်နဲ့ တွေ့ဆုံချိန်မှာ ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။ဒါပေမဲ့ နေအိမ်မီးရှို့ခံရတဲ့ဒေသခံတွေနဲ့ သုသေသနအဖွဲ့အစည်းတွေကတော့ အရပ်သားတွေနေထိုင်တဲ့ ကျေးရွာတွေကို စစ်ကောင်စီတပ်သားတွေက ဝင်ရောက် မီးရှို့ခဲ့ကြတာလို့ အခိုင်အမာ ပြောဆိုပါတယ်။ဒီလုပ်ရပ်တွေဟာ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေဖြစ်တယ်လို့ လန်ဒန်မြို့အခြေစိုက် မြန်မာနိုင်ငံလူ့အခွင့်အရေးကွန်ရက် (BHRN) ရဲ့ အမှုဆောင် ညွှန်ကြားရေးမှူး ဦးကျော်ဝင်းက ဝေဖန်ပါတယ်။"ဒီလိုမျိုး ရွာတွေကိုမီးရှို့တာတို့၊ လူတွေကိုဖမ်းဆီးတာ၊ သတ်ဖြတ်တာ ဒါတွေဟာ အခုဘယ်လိုအဆင့် ဖြစ်သွားလဲဆိုတော့ စစ်ရာဇဝတ်မှု မဟုတ်တော့ဘဲနဲ့ စစ်ရာဇဝတ်မှု ဆိုတာက တစ်ဘက်မှာ ရန်သူကိုတိုက်ရင်းခိုက်ရင်းနဲ့ ရန်သူကို ကျူးလွန်တဲ့ဟာတွေ ပေါ့နော်။ အခုဟာက လူသားချင်းဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်မှုကျူးလွန်တဲ့အဆင့်ကို ရောက်သွားပြီ။ သူက ဘယ်လိုအချက်အလက်ပေါ်အခြေခံလဲဆိုတော့ ဒီနေရာအနှံ့ကို စနစ်တကျဖြစ်သွားတယ်ပေါ့နော်။ နေရာအနှံ့မှာဖြစ်မယ်။ နောက်သူတို့ စနစ်တကျကို လုပ်လာတယ်။ ဒါမျိုးကို ဒီလိုအချက်အလက်တွေကို အခြေခံပြီးတော့ လူသားချင်းဆိုင် ရာဇဝတ်မှုလို့ ခေါ်တာပေါ့နော်"နိုင်ငံတစ်ဝန်း လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ ကျယ်ကျယ်ပြန်ပြန့် ပေါ်ပေါက်နေတဲ့ တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ စစ်ကောင်စီက သူ့ရဲ့အုပ်ချုပ်မှုသက်တမ်းကို နောက်ထပ်ခြောက်လ တိုးလိုက်ပါတယ်။ဒီအပြင် စစ်ကိုင်း၊ မကွေး၊ ပဲခူး၊ တနင်္သာရီ၊ မွန်၊ ကရင်၊ ကယားနဲ့ ချင်းပြည်နယ်အတွင်းက မြို့နယ် ၃၇ မြို့နယ်ကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာခဲ့တာကြောင့် နေအိမ်မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရမှု အပါအဝင် အရပ်သားသေဆုံးထိခိုက်မှုတွေ တိုးလာမှာကို ဒေသခံတွေက စိုးရိမ်နေပါတယ်။
ရွှေဘိုမှာ နေအိမ် ၈၀ နီးပါးမီးရှို့ခံရပြီး ဒေသခံ တစ်သောင်းဝန်းကျင် ထွက်ပြေး~~~~~■ အင်အား ၂၀၀ ကျော်ရှိတဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်က စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်မှာ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၁ ရက်ကစလို့ နယ်မြေရှင်းလင်းရေးလုပ်နေတာကြောင့် နေအိမ် ၈၀ နီးပါး မီးလောင်ခဲ့ပြီး အရပ်သား တစ်သောင်းဝန်းကျင် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေရတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက် မနက် ၁၀ နာရီဝန်းကျင်မှာ ရွှေဘိုမြို့နယ် ညောင်ကန်ရွာကို စစ်ကြောင်းထိုးခဲ့ပြီး နေအိမ် ၈၀ ဝန်းကျင် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံလိုက်ရတယ်လို့ ဒေသခံတစ်ဦးက RFA ကို ပြောပါတယ်။“ခန့်မှန်းခြေပေါ့ အိမ်ခြေ ၈၀ လောက် မီးရှို့ခံလိုက်ရတယ်။ ဒီနေ့မနက်မှာ ကျားရွာကိုတစ်ခါ စစ်ကြောင်းထိုးတာဗျ။ ကျားရွာရဲ့ အနောက်ဘက်မှာ ညောင်ပင်သာရွာရှိတယ်ဗျ။ သူတို့ဘက်ကို ကူးလာမှာစိုးလို့ သူတို့လည်း စစ်ဘေးရှောင်နေရတယ်”စစ်ကြောင်းထိုးခံရတဲ့ ညောင်ကန်ရွာမှာ နေအိမ် ၃၀၀ ဝန်းကျင်ရှိပြီး ဒေသခံ တစ်ထောင်ကျော် ထွက်ပြေးနေရတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၂ ရက်မနက်ပိုင်းမှာတော့ ညောင်ကန်ရွာအနီးက အိမ်ခြေ ၁၇၀၀ နီးပါးရှိတဲ့ ကျားရွာကို စစ်ကောင်စီတပ်တွေ ဝင်ရောက်နေပြီး အဲဒီက ဒေသခံ ၅၀၀၀ နီးပါးလည်း ထွက်ပြေးနေရတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ဒီအပြင် ကျားရွာအနောက်ဘက် ညောင်ပင်သာကျေးရွာက ဒေသခံ လေးထောင်နီးပါးလည်း ထိတ်လန့်ပြီး ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေကြတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။ ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့ စစ်ကောင်စီရဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်း ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဦးအေးလှိုင်ကို RFA က တယ်လီဖုန်းနဲ့ ဆက်သွယ်ခဲ့ပေမယ့် လက်ခံဖြေဆိုတာမရှိပါဘူး။ ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းရေးမှူးရုံး (UN OCHA) ရဲ့ ဖေဖော်ဝါရီ ၂ ရက်နေ့ အစီရင်ခံစာအရ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း စစ်ဘေးဒုက္ခသည် ခြောက်သိန်းခွဲနီးပါး ရှိနေပါတယ်။
စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်မှ စစ်ဘေးဒုက္ခသည်များအား ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့က တွေ့ရစဉ်။ (Photo: ShweBo People Defence Force) 
နှစ်ပတ်အတွင်း ကနီနဲ့ ယင်းမာပင်က နေအိမ် ၄၀၃ လုံးမီးရှို့ခံရ၊ ဒေသခံ ခြောက်ဦး သေဆုံး~~~~~■ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ကနီနဲ့ ယင်းမာပင်မြို့နယ်အစပ် ချင်းတွင်းမြစ်ကြောင်းတစ်လျှောက်က ကျေးရွာ ၁၁ ရွာကို စစ်ကောင်စီတပ်တွေ ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့တာကြောင့် နေအိမ် ၄၀၃ လုံးမီးလောင်ပျက်စီးခဲ့ပြီး အရပ်သား ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့တယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။အင်အား ၈၀ ဝန်းကျင်ရှိတဲ့ စစ်ကောင်စီစစ်ကြောင်းဟာ ဇန်နဝါရီလနောက်ဆုံးအပတ်ကနေ ဖေဖော်ဝါရီလ ၈ ရက်အထိ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားတာ မရှိဘဲ အရပ်သား နေအိမ်တွေကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့တာလို့ ဒေသခံတစ်ဦးက ပြောပါတယ်။“ စုစုပေါင်း ကနီမြို့နယ်မှာဆိုရင် အိမ်ခြေ ၂၂၀ ရှို့သွားတယ်၊ ယင်းမာပင်မြောက်ခြမ်းမှာဆိုရင် ကျေးရွာခုနစ်ရွာက စုစုပေါင်း အိမ်ခြေ ၁၈၃ လုံးအထိ မီးရှို့ခံလိုက်ရတယ်”ဖေဖော်ဝါရီ ၈ ရက် စစ်ကောင်စီစစ်ကြောင်း ပြန်ထွက်ခွာသွားတဲ့နောက် ယင်းမာပင်မြို့နယ်က ကျောက်ကုန်းရွာမှာ အသတ်ခံရတဲ့ အမျိုးသား တစ်ဦး၊ ကျောက်မှော်ရွာမှာ အသက် ၇၀ အရွယ် အမျိုးသမီး တစ်ဦး၊ အသက် ၄၈ နှစ်အရွယ် အမျိုးသမီး တစ်ဦးနဲ့ အသက် ၃၀ ကျော်အရွယ် အမျိုးသား တစ်ဦးတို့ရဲ့ ရုပ်အလောင်းတွေကို ဖေဖော်ဝါရီလ ၉ ရက်နေ့ မှာ တွေ့ရတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။နောက်ထပ်လက်ပြန်ကြိုးတုပ် အသတ်ခံရတဲ့ လူလတ်ပိုင်း အမျိုးသား နှစ်ဦးရဲ့ ရုပ်အလောင်းတွေကိုတော့ သပြေတောရွာအနီး ချင်းတွင်းမြစ်ကမ်းစပ်မှာ ဖေဖော်ဝါရီလ ၄ ရက်နေ့က တွေ့ရှိတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။ချင်းတွင်းမြစ်တစ်လျှောက်ရွာ ၁၁ရွာက နေအိမ်မီးလောင် ပျက်စီးခဲ့တာကြောင့် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၂ ရက်နေ့အထိ နေရပ်မပြန်နိုင်သူ ၆၀၀ ဝန်းကျင်ရှိတယ်လို့လည်း ဒေသခံတစ်ဦးက RFA ကို ပြောပါတယ်။ဒီဖြစ်ရပ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး စစ်ကိုင်းတိုင်း စစ်ကောင်စီပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဦးအေးလှိုင်ကို RFA က တယ်လီဖုန်းနဲ့ ဆက်သွယ်ခဲ့ပေမယ့် လက်ခံဖြေဆိုတာ မရှိသေးပါဘူး။ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းရေးမှူးရုံး (UN OCHA) ရဲ့ ဖေဖော်ဝါရီ ၂ ရက်နေ့ အစီရင်ခံစာအရ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း စစ်ဘေးဒုက္ခသည် ခြောက်သိန်းခွဲနီးပါး ရှိနေပါတယ်။_________စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ဝက်လက်မြို့နယ် တကောင်းမင်းရွာ မီးရှို့ခံထားရသည်အား ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၃ ရက်နေ့က တွေ့ရစဉ်။ (Photo: Citizen Journalist) 
ရွှေဘိုက စစ်ဘေးဒုက္ခသည် တစ်သောင်းနီးပါး အကူအညီလိုအပ်~~~~~■ စစ်ကောင်စီတပ်က ရွှေဘိုမြို့နယ်မှာ စစ်ကြောင်းထိုးခဲ့တာကြောင့် အိုးအိမ်စွန့်ခွာပြီး တောတောင်တွေထဲ ထွက်ပြေးနေရတဲ့ ဒုက္ခသည်တစ်သောင်းနီးပါးဟာ အစားအသောက်အကူအညီတွေ လိုအပ်နေတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။ညောင်ကန်ရွာနဲ့ ကျားရွာတွေကို ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက်နဲ့ ၁၂ ရက်နေ့တွေမှာ စစ်ကောင်စီတပ်က စစ်ကြောင်းထိုးမီးရှို့ခဲ့တာကြောင့် အဲဒီရွာတွေနဲ့ အနီးတစ်ဝိုက်ရွာတွေက ဒေသခံတွေ ထွက်ပြေးနေရတာပါ။တချို့ကလည်း ရွှေဘိုနဲ့ နယ်နိမိချင်းထိစပ်နေတဲ့ ခင်ဦးမြို့နယ်ထဲအထိ ထွက်ပြေးနေကြရပြီး ခင်ဦးဒေသခံတွေက ကူညီနေကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ထွက်ပြေးနေရသူတွေထဲမှာ သက် ၈၀ ကျော်အရွယ်ကနေ နှစ်လသားအရွယ် ရင်ခွင်ပိုက်ကလေးငယ်တွေလည်း ပါဝင်တယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းရေးမှူးရုံး (UN OCHA) ရဲ့ ဖေဖော်ဝါရီ ၂ ရက်နေ့ အစီရင်ခံစာအရ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း စစ်ဘေးဒုက္ခသည် ခြောက်သိန်းခွဲနီးပါး ရှိနေပါတယ်။ Photo: Citizen Journalist 
RFA
■ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ၃၁ ရက်အထိ နှစ်နှစ်အတွင်း နိုင်ငံတစ်ဝန်းက နေအိမ် ၅၅,၄၈၄ လုံးကို စစ်ကောင်စီတပ်နဲ့ သူ့ရဲ့လက်အောက်ခံ တပ်တွေက မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့တယ်လို့ Data for Myanmar က ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၀ ရက်မှာ အစီရင်ခံစာထုတ်ပြန်ပါတယ်။
မီးရှို့ခံရမှုမှာ စစ်ကိုင်းတိုင်းကအများဆုံးဖြစ်ပြီး ၄၃,၂၉၂ လုံး မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့ပါတယ်။ ယခုနှစ် ဇန်နဝါရီလအတွင်း နေအိမ်မီးရှို့ခံလိုက်ရတဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်၊ ဆားထုံးရွာဒေသခံတစ်ဦးကတော့ မီးကျွမ်းနေတဲ့သွပ်ချပ်တွေနဲ့ ကာရံပြီး ရွက်ဖျင်တဲထိုး နေထိုင်နေတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
"ဒုက္ခရောက်တာပေါ့ မောင်လေးရယ်။ စားစရာတောင်မှ ဘာမှမရှိတာ။ ဇလုံ၊ အလွန်ဆုံး ခုပြောလိုက်မယ်။ စားပွဲကစ စားဖို့သောက်ဖို့ စားပွဲ၊ ကိုယ်ရဲ့နေစရာကတော့ ရွက်ဖျင်လေးနဲ့ပဲ နေတဲ့သူက နေရတာပေါ့။ မနေတဲ့သူက (တဲ) မထိုးနိုင်တဲ့သူကတော့ မထိုးကြသေးပါဘူး။ အစ်မတို့ကကျတော့ ကလေးက နှစ်ယောက်ဆိုတော့ မိသားစုက ခုနစ်ယောက်ဆိုတော့ ကျောင်းကန်ဘုရားဆိုတာကလည်း အမြဲတမ်းကမကောင်းဘူး။ အဲဒါကြောင့် အစ်မတို့ကတော့ သက္ကလက်လေးနဲ့ မိုးထားတာပေါ့နော်။ သွပ်လေးတွေ ခုမီးထဲပါတဲ့သွပ်လေးတွေ ကာထားရတာပေါ့။ အခုက ဒုက္ခမှ တော်တော့်ကို ရောက်ကြတာ"
စစ်ကောင်စီတပ်က ဆားလင်းကြီးမြို့နယ်၊ ဆားထုံးရွာကို ဒီနှစ်ဇန်နဝါရီလတုန်းက ဝင်ရောက်မီးရှို့ခဲ့တာကြောင့် နေအိမ် ၁၂၈ လုံး မီးလောင်ပျက်စီးခဲ့တယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။ အိမ်ခြေ နှစ်ရာကျော်ရှိတဲ့ ဆားထုံးကျေးရွာမှာ နေအိမ် ၈၀ ဝန်းကျင်ပဲ မီးမလောင်ဘဲ ကျန်ခဲ့တာပါ။
Data for Myanmar ရဲ့ စာရင်းတွေအရ စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် စစ်ကိုင်းတိုင်းက အရပ်သားနေ အိမ်မီးရှို့ခံရတဲ့ပမာဏဟာ တစ်နိုင်ငံလုံးရဲ့ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းနီးပါး ရှိနေတာပါ။ နေအိမ်မီးရှို့ခံရမှု ဒုတိယအများဆုံးက မကွေးတိုင်း ဖြစ်ပါတယ်။ မကွေးတိုင်းမှာ နေအိမ် ၈,၈၆၃ လုံး မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရတာပါ။
မကွေးတိုင်း၊ ပေါက်မြို့နယ်က ရွာလုံးကျွတ် မီးရှို့ခံလိုက်ရတဲ့ ကျွန်းတိုင်းရွာသားတစ်ဦး ကတော့ သူတို့ရွာကိုတောင် မပြန်နိုင်တော့ဘူးလို့ RFA ကို ပြောပါတယ်။
"တောထဲမှာပဲ နေရတယ်ဗျ။ တောထဲတွေမှာ တဲလေးထိုးတယ်၊ မိုးကာလေးမိုးတယ်၊ အဲလိုပဲနေရတယ်ဗျ။ အခု ကျနော်တို့ဘက်ကကျတော့ ချင်းနယ်စပ်၊ ချင်းတောင်တန်း၊ ပုံတောင်ပုံညာနဲ့ နီးစပ်တော့ အအေးဓာတ်ကတော့ ခုချိန်ထိ အေးတယ်။ ညပိုင်းကို အေးတယ်။ နေ့ပိုင်းကို ပူသေးတယ်ဗျ။ ကျနော်တို့ဘက်မှာကျ ဆန်၊ ဆီ၊ ဆား ထုတ်ကုန် အကုန်လုံးရှိတယ်ဗျာ။ ထုတ်ကုန်တွေ အကုန်လုံးကိုလည်း မီးရှို့သွားတယ်ဗျာ"
နေအိမ် ၂၁၀ ဝန်းကျင်ရှိတဲ့ ကျွန်းတိုင်းရွာကို ဇန်နဝါရီလ ၃၀ ရက်က စစ်ကောင်စီတပ်တွေ ဝင်ရောက်မီးရှို့ခဲ့တာပါ။ နေအိမ်မီးရှို့ခံရမှု အများဆုံးဒေသတွေဖြစ်တဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်းနဲ့ မကွေးတိုင်းက စစ်ကောင်စီပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူတွေကို RFA က ဒီကနေ့ ဖုန်းနဲ့ ဆက်သွယ်ခဲ့ပေမယ့် လက်ခံဖြေဆိုတာ မရှိပါဘူး။
စစ်ကောင်စီဥက္ကဋ္ဌ ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်ကတော့ သူ့ရဲ့တပ်သားတွေက နေအိမ်မီးရှို့ဖျက်ဆီးတာတွေ မလုပ်ဘူးလို့ ၂၀၂၂ ခုနှစ် သြဂုတ်လအတွင်းက ကုလ အတွင်းရေးမှူးချုပ်ရဲ့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ်နဲ့ တွေ့ဆုံချိန်မှာ ပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။
ဒါပေမဲ့ နေအိမ်မီးရှို့ခံရတဲ့ဒေသခံတွေနဲ့ သုသေသနအဖွဲ့အစည်းတွေကတော့ အရပ်သားတွေနေထိုင်တဲ့ ကျေးရွာတွေကို စစ်ကောင်စီတပ်သားတွေက ဝင်ရောက် မီးရှို့ခဲ့ကြတာလို့ အခိုင်အမာ ပြောဆိုပါတယ်။
ဒီလုပ်ရပ်တွေဟာ လူသားမျိုးနွယ်အပေါ်ကျူးလွန်တဲ့ ရာဇဝတ်မှုတွေဖြစ်တယ်လို့ လန်ဒန်မြို့အခြေစိုက် မြန်မာနိုင်ငံလူ့အခွင့်အရေးကွန်ရက် (BHRN) ရဲ့ အမှုဆောင် ညွှန်ကြားရေးမှူး ဦးကျော်ဝင်းက ဝေဖန်ပါတယ်။
"ဒီလိုမျိုး ရွာတွေကိုမီးရှို့တာတို့၊ လူတွေကိုဖမ်းဆီးတာ၊ သတ်ဖြတ်တာ ဒါတွေဟာ အခုဘယ်လိုအဆင့် ဖြစ်သွားလဲဆိုတော့ စစ်ရာဇဝတ်မှု မဟုတ်တော့ဘဲနဲ့ စစ်ရာဇဝတ်မှု ဆိုတာက တစ်ဘက်မှာ ရန်သူကိုတိုက်ရင်းခိုက်ရင်းနဲ့ ရန်သူကို ကျူးလွန်တဲ့ဟာတွေ ပေါ့နော်။ အခုဟာက လူသားချင်းဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်မှုကျူးလွန်တဲ့အဆင့်ကို ရောက်သွားပြီ။ သူက ဘယ်လိုအချက်အလက်ပေါ်အခြေခံလဲဆိုတော့ ဒီနေရာအနှံ့ကို စနစ်တကျဖြစ်သွားတယ်ပေါ့နော်။ နေရာအနှံ့မှာဖြစ်မယ်။ နောက်သူတို့ စနစ်တကျကို လုပ်လာတယ်။ ဒါမျိုးကို ဒီလိုအချက်အလက်တွေကို အခြေခံပြီးတော့ လူသားချင်းဆိုင် ရာဇဝတ်မှုလို့ ခေါ်တာပေါ့နော်"
နိုင်ငံတစ်ဝန်း လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုတွေ ကျယ်ကျယ်ပြန်ပြန့် ပေါ်ပေါက်နေတဲ့ တစ်ချိန်တည်းမှာပဲ စစ်ကောင်စီက သူ့ရဲ့အုပ်ချုပ်မှုသက်တမ်းကို နောက်ထပ်ခြောက်လ တိုးလိုက်ပါတယ်။
ဒီအပြင် စစ်ကိုင်း၊ မကွေး၊ ပဲခူး၊ တနင်္သာရီ၊ မွန်၊ ကရင်၊ ကယားနဲ့ ချင်းပြည်နယ်အတွင်းက မြို့နယ် ၃၇ မြို့နယ်ကို စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာခဲ့တာကြောင့် နေအိမ်မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံရမှု အပါအဝင် အရပ်သားသေဆုံးထိခိုက်မှုတွေ တိုးလာမှာကို ဒေသခံတွေက စိုးရိမ်နေပါတယ်။
ရွှေဘိုမှာ နေအိမ် ၈၀ နီးပါးမီးရှို့ခံရပြီး ဒေသခံ တစ်သောင်းဝန်းကျင် ထွက်ပြေး
~~~~~
■ အင်အား ၂၀၀ ကျော်ရှိတဲ့ စစ်ကောင်စီတပ်က စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်မှာ ဖေဖော်ဝါရီ ၁၁ ရက်ကစလို့ နယ်မြေရှင်းလင်းရေးလုပ်နေတာကြောင့် နေအိမ် ၈၀ နီးပါး မီးလောင်ခဲ့ပြီး အရပ်သား တစ်သောင်းဝန်းကျင် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေရတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။
ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက် မနက် ၁၀ နာရီဝန်းကျင်မှာ ရွှေဘိုမြို့နယ် ညောင်ကန်ရွာကို စစ်ကြောင်းထိုးခဲ့ပြီး နေအိမ် ၈၀ ဝန်းကျင် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံလိုက်ရတယ်လို့ ဒေသခံတစ်ဦးက RFA ကို ပြောပါတယ်။
“ခန့်မှန်းခြေပေါ့ အိမ်ခြေ ၈၀ လောက် မီးရှို့ခံလိုက်ရတယ်။ ဒီနေ့မနက်မှာ ကျားရွာကိုတစ်ခါ စစ်ကြောင်းထိုးတာဗျ။ ကျားရွာရဲ့ အနောက်ဘက်မှာ ညောင်ပင်သာရွာရှိတယ်ဗျ။ သူတို့ဘက်ကို ကူးလာမှာစိုးလို့ သူတို့လည်း စစ်ဘေးရှောင်နေရတယ်”
စစ်ကြောင်းထိုးခံရတဲ့ ညောင်ကန်ရွာမှာ နေအိမ် ၃၀၀ ဝန်းကျင်ရှိပြီး ဒေသခံ တစ်ထောင်ကျော် ထွက်ပြေးနေရတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၂ ရက်မနက်ပိုင်းမှာတော့ ညောင်ကန်ရွာအနီးက အိမ်ခြေ ၁၇၀၀ နီးပါးရှိတဲ့ ကျားရွာကို စစ်ကောင်စီတပ်တွေ ဝင်ရောက်နေပြီး အဲဒီက ဒေသခံ ၅၀၀၀ နီးပါးလည်း ထွက်ပြေးနေရတယ်လို့ ပြောပါတယ်။
ဒီအပြင် ကျားရွာအနောက်ဘက် ညောင်ပင်သာကျေးရွာက ဒေသခံ လေးထောင်နီးပါးလည်း ထိတ်လန့်ပြီး ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေကြတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။
ဒါနဲ့ပတ်သက်လို့ စစ်ကောင်စီရဲ့ စစ်ကိုင်းတိုင်း ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဦးအေးလှိုင်ကို RFA က တယ်လီဖုန်းနဲ့ ဆက်သွယ်ခဲ့ပေမယ့် လက်ခံဖြေဆိုတာမရှိပါဘူး။
ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းရေးမှူးရုံး (UN OCHA) ရဲ့ ဖေဖော်ဝါရီ ၂ ရက်နေ့ အစီရင်ခံစာအရ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း စစ်ဘေးဒုက္ခသည် ခြောက်သိန်းခွဲနီးပါး ရှိနေပါတယ်။
စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ရွှေဘိုမြို့နယ်မှ စစ်ဘေးဒုက္ခသည်များအား ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့က တွေ့ရစဉ်။ (Photo: ShweBo People Defence Force)
နှစ်ပတ်အတွင်း ကနီနဲ့ ယင်းမာပင်က နေအိမ် ၄၀၃ လုံးမီးရှို့ခံရ၊ ဒေသခံ ခြောက်ဦး သေဆုံး
~~~~~
■ စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ကနီနဲ့ ယင်းမာပင်မြို့နယ်အစပ် ချင်းတွင်းမြစ်ကြောင်းတစ်လျှောက်က ကျေးရွာ ၁၁ ရွာကို စစ်ကောင်စီတပ်တွေ ဝင်ရောက်စီးနင်းခဲ့တာကြောင့် နေအိမ် ၄၀၃ လုံးမီးလောင်ပျက်စီးခဲ့ပြီး အရပ်သား ခြောက်ဦး သေဆုံးခဲ့တယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။
အင်အား ၈၀ ဝန်းကျင်ရှိတဲ့ စစ်ကောင်စီစစ်ကြောင်းဟာ ဇန်နဝါရီလနောက်ဆုံးအပတ်ကနေ ဖေဖော်ဝါရီလ ၈ ရက်အထိ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားတာ မရှိဘဲ အရပ်သား နေအိမ်တွေကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးခဲ့တာလို့ ဒေသခံတစ်ဦးက ပြောပါတယ်။
“ စုစုပေါင်း ကနီမြို့နယ်မှာဆိုရင် အိမ်ခြေ ၂၂၀ ရှို့သွားတယ်၊ ယင်းမာပင်မြောက်ခြမ်းမှာဆိုရင် ကျေးရွာခုနစ်ရွာက စုစုပေါင်း အိမ်ခြေ ၁၈၃ လုံးအထိ မီးရှို့ခံလိုက်ရတယ်”
ဖေဖော်ဝါရီ ၈ ရက် စစ်ကောင်စီစစ်ကြောင်း ပြန်ထွက်ခွာသွားတဲ့နောက် ယင်းမာပင်မြို့နယ်က ကျောက်ကုန်းရွာမှာ အသတ်ခံရတဲ့ အမျိုးသား တစ်ဦး၊ ကျောက်မှော်ရွာမှာ အသက် ၇၀ အရွယ် အမျိုးသမီး တစ်ဦး၊ အသက် ၄၈ နှစ်အရွယ် အမျိုးသမီး တစ်ဦးနဲ့ အသက် ၃၀ ကျော်အရွယ် အမျိုးသား တစ်ဦးတို့ရဲ့ ရုပ်အလောင်းတွေကို ဖေဖော်ဝါရီလ ၉ ရက်နေ့ မှာ တွေ့ရတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။
နောက်ထပ်လက်ပြန်ကြိုးတုပ် အသတ်ခံရတဲ့ လူလတ်ပိုင်း အမျိုးသား နှစ်ဦးရဲ့ ရုပ်အလောင်းတွေကိုတော့ သပြေတောရွာအနီး ချင်းတွင်းမြစ်ကမ်းစပ်မှာ ဖေဖော်ဝါရီလ ၄ ရက်နေ့က တွေ့ရှိတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။
ချင်းတွင်းမြစ်တစ်လျှောက်ရွာ ၁၁ရွာက နေအိမ်မီးလောင် ပျက်စီးခဲ့တာကြောင့် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၂ ရက်နေ့အထိ နေရပ်မပြန်နိုင်သူ ၆၀၀ ဝန်းကျင်ရှိတယ်လို့လည်း ဒေသခံတစ်ဦးက RFA ကို ပြောပါတယ်။
ဒီဖြစ်ရပ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး စစ်ကိုင်းတိုင်း စစ်ကောင်စီပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ ဦးအေးလှိုင်ကို RFA က တယ်လီဖုန်းနဲ့ ဆက်သွယ်ခဲ့ပေမယ့် လက်ခံဖြေဆိုတာ မရှိသေးပါဘူး။
ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းရေးမှူးရုံး (UN OCHA) ရဲ့ ဖေဖော်ဝါရီ ၂ ရက်နေ့ အစီရင်ခံစာအရ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း စစ်ဘေးဒုက္ခသည် ခြောက်သိန်းခွဲနီးပါး ရှိနေပါတယ်။
_________
စစ်ကိုင်းတိုင်း၊ ဝက်လက်မြို့နယ် တကောင်းမင်းရွာ မီးရှို့ခံထားရသည်အား ၂၀၂၃ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၃ ရက်နေ့က တွေ့ရစဉ်။ (Photo: Citizen Journalist)
ရွှေဘိုက စစ်ဘေးဒုက္ခသည် တစ်သောင်းနီးပါး အကူအညီလိုအပ်
~~~~~
■ စစ်ကောင်စီတပ်က ရွှေဘိုမြို့နယ်မှာ စစ်ကြောင်းထိုးခဲ့တာကြောင့် အိုးအိမ်စွန့်ခွာပြီး တောတောင်တွေထဲ ထွက်ပြေးနေရတဲ့ ဒုက္ခသည်တစ်သောင်းနီးပါးဟာ အစားအသောက်အကူအညီတွေ လိုအပ်နေတယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။
ညောင်ကန်ရွာနဲ့ ကျားရွာတွေကို ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက်နဲ့ ၁၂ ရက်နေ့တွေမှာ စစ်ကောင်စီတပ်က စစ်ကြောင်းထိုးမီးရှို့ခဲ့တာကြောင့် အဲဒီရွာတွေနဲ့ အနီးတစ်ဝိုက်ရွာတွေက ဒေသခံတွေ ထွက်ပြေးနေရတာပါ။
တချို့ကလည်း ရွှေဘိုနဲ့ နယ်နိမိချင်းထိစပ်နေတဲ့ ခင်ဦးမြို့နယ်ထဲအထိ ထွက်ပြေးနေကြရပြီး ခင်ဦးဒေသခံတွေက ကူညီနေကြတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။
ထွက်ပြေးနေရသူတွေထဲမှာ သက် ၈၀ ကျော်အရွယ်ကနေ နှစ်လသားအရွယ် ရင်ခွင်ပိုက်ကလေးငယ်တွေလည်း ပါဝင်တယ်လို့ ဒေသခံတွေက ပြောပါတယ်။
ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်းစာနာမှုဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းရေးမှူးရုံး (UN OCHA) ရဲ့ ဖေဖော်ဝါရီ ၂ ရက်နေ့ အစီရင်ခံစာအရ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် စစ်ကိုင်းတိုင်းအတွင်း စစ်ဘေးဒုက္ခသည် ခြောက်သိန်းခွဲနီးပါး ရှိနေပါတယ်။
Photo: Citizen Journalist
Comments