ASEAN အတွက် ခက်ခဲနေသည့် မြန်မာ့အရေး အမေရိကန် ဦးဆောင်ရမည်

Irrawaddy

၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့ စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို မြန်မာတနိုင်ငံလုံး ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်မှုများ ပြေလည်မည့် အလားအလာမရှိဘဲ တတိယနှစ်အတွင်း ရောက်လာသော်လည်း နိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝန်းသည် ထိုအကျပ်အတည်းကို ကူညီအဆုံးသတ်ပေးရန် လက်တွေ့ အကောင်အထည်ဖော်နိုင်မည့် သေနင်္ဂဗျူဟာ မရှိဘဲ ဖြစ်နေသည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဧပြီလတွင် အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများအသင်း (ASEAN) ခေါင်းဆောင်များသည် အကြမ်းဖက်မှုများ ရပ်ဆိုင်းရေးနှင့် ညှိနှိုင်းအဖြေရှာရေး ဆွေးနွေးပွဲများ စတင်ရေးအတွက် ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်ကို အဆိုပြုပြီး နိုင်ငံတကာတုံ့ပြန်မှုအား ဦးဆောင်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။

သို့သော် စစ်ကောင်စီ၏ တင်းမာသော သဘောထားနှင့် အခြေခံအားဖြင့် အပြတ်ချေမှုန်းရေးစစ်ပွဲတွင် အပေးအယူလုပ်ရန် မည်သည့်ဆွေးနွေးပွဲမျှ မဖြစ်နိုင်ဆိုသည့် သံသယများကြောင့် ထိုဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်သည် မွေးဖွားစဉ်ကပင် အသက်ပါမလာခဲ့ပေ။

မြန်မာ့အရေးတိုးတက်မှုရှိစေရန် ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်သည် အကောင်းဆုံးဖြစ်ကြောင်း ဆက်လက် အားပေးစေကာမူ တိုးတက်မှုမရှိခြင်းအတွက် စိတ်ပျက်ကြောင်း ယခုလအတွင်း ဂျကာတာတွင် ကျင်းပသည့် ASEAN နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေးတွင် ဖော်ပြကြသည်။

ထက်မြက်သော ပုဂ္ဂိုလ်များပါပေ။ ထိုဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်သည် မည်သည့်ခရီးမှ ပေါက်မည်မဟုတ်ကြောင်း သိစေကာမူ အဖွဲ့ဝင်များအကြား သဘောထားကွဲလွဲနေပြီး ပိုမိုကောင်းမွန်သော နည်းလမ်းအတွက် သဘောတူညီချက် မရနိုင်သောကြောင့် လက်ရှိ ဘုံသဘောတူညီချက်များသည်သာ ရှေ့ဆက်ရမည့် လမ်းကြောင်းဖြစ်ကြောင်း ထိုပုဂ္ဂိုလ်များက ဆက်လက် မိန့်ကြားနေကြခြင်း ဖြစ်သည်။

ထိုအကျပ်အတည်းကြောင့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ရွေးချယ်စရာ နည်းလမ်းမရှိဖြစ်ရသည်။ ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်များတွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများနှင့် အထီးကျန်ထားရေးလမ်းစဉ်ကို ကျင့်သုံးစဉ် ထိုစဉ်ကမြန်မာစစ်အုပ်စုနှင့် ASEAN ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုကြောင့် ဝါရှင်တန်နှင့် ASEAN ဆက်ဆံရေးတွင် အဖုအထစ် အမြဲဖြစ်ခဲ့သည်။ နှစ်ဖက်လုံးက တဖက်ဖက်၏ ရပ်တည်ချက်နှင့် ပတ်သက်ပြီး စိတ်ပျက်၊ စိတ်အနှောင့်အယှက် ဖြစ်ကြသည်။

    ၂၀၀၀ ပြည့်နှစ်များတွင် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများနှင့် အထီးကျန်ထားရေးလမ်းစဉ်ကို ကျင့်သုံးစဉ် ထိုစဉ်ကမြန်မာစစ်အုပ်စုနှင့် ASEAN ထိတွေ့ဆက်ဆံမှုကြောင့် ဝါရှင်တန်နှင့် ASEAN ဆက်ဆံရေးတွင် အဖုအထစ် အမြဲဖြစ်ခဲ့သည်။

ယခုအကျပ်အတည်းတွင်မူ ဝါရှင်တန်က ASEAN ၏ ဘုံသဘောတူညီ ၅ ချက်သည် တိုးတက်မှု မရှိသော်လည်း ထောက်ခံပြီး ASEAN ကို ပိုမိုဦးစားပေးသည်။

ထိုနည်းလမ်းသည် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက ASEAN ၏ ဗဟိုကျမှုကို ထောက်ခံပြီး အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုတွင် ထိုထက်ကောင်းသည့် အကြံအစည်မရှိဆိုသည့် အချက်ကို ဖုံးကွယ်ထားသော်လည်း ကနဦးတွင် အဓိပ္ပာယ်ရှိသည့်သဘော ဆောင်နေသည်။ သို့သော် ခြေလှမ်းနောက်ကောက်ကျနေသော အာဆီယံ၏ သဘောတူညီချက်ကို မကျော်လွှားခြင်းသည် အမေရိကန် သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒင် အစိုးရအတွက် နှိုးဆော်ချက် ဖြစ်သင့်သည်။
၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလအတွင်း အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၊ ဂျကာတာတွင် မြန်မာ့အရေး အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ ဆွေးနွေးစဉ်

ASEAN ၏ မအောင်မြင်သည့်နည်းလမ်းကို အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက ဆက်လက်ထောက်ခံခြင်းနှင့် ငြိမ်းချမ်းသောအဖြေမရှိသည့် အကျပ်အတည်းတွင် ဝါရှင်တန်က ငြိမ်းချမ်းသော အဖြေရှာခြင်းတို့ကြောင့် “မြန်မာပြည်သူများနှင့် အတူရပ်တည်မည်” ဆိုသည့် ကတိသည် အနှစ်သာရ ကင်းမဲ့သည်။ ထိုနည်းလမ်းကို အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက ဆက်လက်ကျင့်သုံးလေလေ၊ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုအပေါ် ယုံကြည်မှု ကျဆင်းလေလေ၊ မြန်မာမှ ဖြစ်ရပ်များအပေါ် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ သြဇာသက်ရောက်နိုင်စွမ်း ကျဆင်းလေလေပင် ဖြစ်သည်။

အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက သတိထားကိုင်တွယ်နေသည့် နည်းလမ်းမှာ ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုများကို အပြည့်အဝထောက်ခံသည့် ပိုမိုရဲရင့်သော မူဝါဒချမှတ်ရမည့် အန္တရာယ်ကို အမေရိကန် အစိုးရအရာရှိများ လက်မခံလိုသောကြောင့် ဖြစ်နိုင်သည်။ ထိုသို့လုပ်ခြင်းသည် အကြမ်းဖက်မှု ပိုမိုဖြစ်စေမည်ကို စိုးရိမ်သောကြောင့် ဖြစ်နိုင်သလို စစ်တပ်ကို ချေမှုန်း အောင်ပွဲခံလျှင် နိုင်ငံကို တစုတစည်းတည်းထားရှိရန် လုံးဝ မတူညီသော ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုများ၏ စွမ်းရည်ကို မေးခွန်းထုတ်နေခြင်းလည်း ဖြစ်နိုင်သည်။

တရုတ်က စစ်ကောင်စီကို ထောက်ခံမှု ပိုမိုပေးလိုက်စေသလို ဖြစ်မည်ကိုလည်း အမေရိကန်အရာရှိများ စိုးရိမ်ကောင်း စိုးရိမ်နေနိုင်သလို ယူကရိန်းပြဿနာကို လွန်စွာအာရုံစိုက်နေရသောကြောင့် သေနင်္ဂဗျူဟာအရ အရေးပါမှုနည်းသည့် မြန်မာပဋိပက္ခတွင် တစိတ်တဝမ်းတည်းဖြစ်ရန် စွမ်းအား မရှိသောကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်သည်။

    တရုတ်က စစ်ကောင်စီကို ထောက်ခံမှု ပိုမိုပေးလိုက်စေသလို ဖြစ်မည်ကိုလည်း အမေရိကန်အရာရှိများ စိုးရိမ်ကောင်း စိုးရိမ်နေနိုင်သလို ယူကရိန်းပြဿနာကို လွန်စွာ အာရုံစိုက်နေရသောကြောင့် သေနင်္ဂဗျူဟာအရ အရေးပါမှုနည်းသည့် မြန်မာပဋိပက္ခတွင် တစိတ်တဝမ်းတည်းဖြစ်ရန် စွမ်းအား မရှိသောကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်သည်။

မည်သည့်အကြောင်းကြောင့်ဖြစ်စေ ဝါရှင်တန်၏ နည်းလမ်းကြောင့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် သဘောတရားအရ ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုများဘက်တွင် ရှိသော်လည်း ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုများ အောင်မြင်စေရန် ကတိကဝတ်နှင့် ရင်းမြစ်များ မပေးဘဲဖြစ်နေသည်။

ယခုအကျပ်အတည်းမှ အပြုသဘောဆောင်သော ထွက်ပေါက်မှာ ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုများက မြန်မာစစ်ကောင်စီကို အောင်မြင်စွာ ဖြုတ်ချရေးဖြစ်ကြောင်း မူဝါဒချမှတ်သူများ အသိအမှတ်ပြုသင့်သည်။ စစ်တပ်က အာဏာကို ချုပ်ကိုင်ထားသမျှ နိုင်ငံအတွက် မျှော်လင့်ချက် မရှိပေ။

ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုများကို ပိုမိုပြည့်ဝစွာ ထောက်ခံခြင်းအတွက် ဖြစ်နိုင်ခြေရှိသော အန္တရာယ်များ ရှိသည်။ သို့သော် လက်ရှိလမ်းကြောင်းအတိုင်း သွားနေခြင်းသည် ဆက်လက်အကြမ်းဖက်မှုများ၊ မတည်ငြိမ်မှုနှင့် ဒုက္ခများကို နှစ်ပေါင်းများစွာ ဖြစ်ပွားစေမည်ဖြစ်သည်။

ထို့ကြောင့် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုအနေဖြင့် မည်သို့လုပ်သင့်သနည်း။ ပထမဆုံးအချက်မှာ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ပိုမိုပြတ်ပြတ်သားသားလုပ်ရန် ASEAN ကို နားပူနားဆာလုပ်သည့် ခေတ်ဟောင်းသို့ ပြန်မသွားသင့်ခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုသို့လုပ်လျှင် အကျိုးယုတ်မည်ဖြစ်သည်။ သို့သော် ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်သည် တိုးတက်မှုဖြစ်စေမည် သို့မဟုတ် ယခုအကျပ်အတည်းတွင် ငြိမ်းချမ်းသောအဖြေရှိသည်ဟု ဟန်ဆောင်ခြင်းကို ရပ်သင့်သည်။

၂၀၂၃ ခုနှစ်အတွက် ASEAN ဥက္ကဋ္ဌ အင်ဒိုနီးရှားက ပိုမို ရည်မှန်းချက် ကြီးမားသော ချဉ်းကပ်မှုပေးနိုင်သည့် အတိုင်းအတာအထိ ဝါရှင်တန်သည် ဂျကာတာကို ထောက်ခံသင့်သည်။ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ASEAN ကို ပစ်ပယ်ထုတ်ရန် မလိုသော်လည်း ASEAN ၏ အနိမ့်ဆုံး လက်ခံနိုင်မှုတွင် မပါဝင်သင့်ပေ။

ASEAN တွင် အလုပ်ဖြစ်သော သေနင်္ဂဗျူဟာ မရှိသောကြောင့် ဘိုင်ဒင်အစိုးရသည် စစ်တပ်အာဏာ ပြုတ်ကျအောင် သို့မဟုတ် ထွက်ပေါက်ရှာရေးအတွက် အင်အားချိနဲ့သွားလောက်အောင် ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုကို များစွာ ပိုမိုထောက်ပံ့ကူညီခြင်းဖြင့် ခေါင်းဆောင်မှု ထူထောင်သင့်သည်။

    ASEAN တွင် အလုပ်ဖြစ်သော သေနင်္ဂဗျူဟာ မရှိသောကြောင့် ဘိုင်ဒင်အစိုးရသည် စစ်တပ်အာဏာ ပြုတ်ကျအောင် သို့မဟုတ် ထွက်ပေါက်ရှာရေးအတွက် အင်အားချိနဲ့သွားလောက်အောင် ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုကို များစွာပိုမိုထောက်ပံ့ကူညီခြင်းဖြင့် ခေါင်းဆောင်မှု ထူထောင်သင့်သည်။

ထိုသို့လုပ်ဆောင်ရာတွင် စင်ပြိုင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG)၊ အခြား ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုများနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု အရှိန်မြှင့်တင်ခြင်း ပါဝင်သင့်သည်။ NUG နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒေါ်ဇင်မာအောင်ကို လွန်ခဲ့သောအပတ်က ဝါရှင်တန်တွင် အဆင့်မြင့်တွေ့ဆုံခြင်းသည် အပြုသဘောဆောင်သော ခြေလှမ်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးအဆင့်အထိ အပါအဝင် ထိုသို့ ပုံမှန် ဆက်လက် လုပ်ဆောင်သင့်သည်။ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနသည် မြန်မာအတွက် အထူးသံတမန်တာဝန် ထမ်းဆောင်မည့် ဝါရင့်သံတမန်တဦး ခန့်အပ်သင့်ပြီး ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုများနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံကာ အဓိကမိတ်ဖက်များနှင့် အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများ ညှိနှိုင်းသင့်သည်။

ဝါရှင်တန်သည် မကြာသေးမီက အတည်ပြုခဲ့သည့် Burma Act ခေါ် ‘စစ်တပ်ကို အပြင်းအထန် အရေးယူခြင်းဖြင့် မြန်မာကို ညီညွတ်စေရေး အက်ဥပဒေ’ (Burma Unified through Rigorous Military Accountability Act) တွင် ဖော်ပြထားသည့်အတိုင်း NUG နှင့် ၎င်း၏ မိတ်ဖက်များကို အကြီးအကျယ် ထောက်ပံ့ခြင်းဖြင့် ပိုမိုပြတ်သားစွာ လုပ်ဆောင်သင့်သည်။
အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၊ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန၏ ဝါရှင်တန်ဒီစီ ရုံးခန်းဖွင့်ပွဲ အခမ်းအနားကို ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပစဉ် / MOFA-NUG

ထိုအကူအညီကို အပြည့်အဝ ညီညွတ်သော ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစု တည်ဆောက်ရာတွင် တိုးတက်မှုကို မကြည့်ဘဲ ထိုလုပ်ငန်းစဉ်ကို အတင်းအကျပ် လုပ်မရနိုင်ဆိုသည့် အကြောင်းကိုသာ အခြေခံပေးသင့်သည်။ ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစု၏ ငွေကြေးအပေါ် တာဝန်ယူနိုင်သော အတိုင်းအတာကို ဝါရှင်တန်၏ စိုးရိမ်မှုအရ အမေရိကန်အစိုးရ အေဂျင်စီများသည် ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုများကို လေ့ကျင့်ပေးသင့်ပြီး အကူအညီမပေးရခြင်းမှာ ထိုပူပန်မှုကြောင့် ဖြစ်သည်ဆိုသည့် ဆင်ခြေမပေးသင့်ပေ။

ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုများကို လက်နက်အကြီးအကျယ် ထောက်ပံ့ခြင်းသည် မဖြစ်နိုင်သလို သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးအရလည်း ခက်ခဲသည့်တိုင် ရန်ပုံငွေပေးခြင်းကြောင့် NUG သည် လက်နက်ဝယ်ရန် ရင်းမြစ်များကို ပိုမိုအသုံးပြုလာနိုင်မည် ဖြစ်သည်။

    ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အာစုများကို လက်နက်အကြီးအကျယ် ထောက်ပံ့ခြင်းသည် မဖြစ်နိုင်သလို သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးအရလည်း ခက်ခဲသည့်တိုင် ရန်ပုံငွေပေးခြင်းကြောင့် NUG သည် လက်နက်ဝယ်ရန် ရင်းမြစ်များကို ပိုမိုအသုံးပြုလာနိုင်မည် ဖြစ်သည်။

အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုများ ဆက်သွယ်ရေး တိုးတက်စေရန်နှင့် အများပြည်သူ အင်တာနက်အသုံးပြုနိုင်ရေး ကနဦး အားထုတ်မှုများအတွက် ကိရိယာများ ပေးသင့်သည်။ အဆင့်မြင့်လေကြောင်း ကာကွယ်ရေးစနစ်များ ပေးအပ်ရမည်ကို စိုးရိမ်လျှင် စစ်ကောင်စီ၏ လေကြောင်းတိုက်ခိုက်မှုကို ခုခံတော်လှန်ရေး အင်အားစုများ ရင်ဆိုင်ရာတွင် ကူညီရေးအတွက် နည်းလမ်းများပေးရန် စစ်ဘက်ကျွမ်းကျင်သူများကို ဝါရှင်တန်က စုစည်းပေးနိုင်သည်။

အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီနှင့် အရပ်သားအုပ်ချုပ်ရေးကို ထောက်ခံနေသည်မှာ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာပြီဖြစ်သော်လည်း ယခုအကျပ်အတည်းတွင် လုပ်သင့်လုပ်ထိုက်သည်ထက် များစွာလျော့နည်း လုပ်ဆောင်နေသည်။ ယခုလုပ်နေသည့် လမ်းကြောင်းသည် လက်တွေ့ကျသောလမ်းကြောင်း မဟုတ်ကြောင်း ASEAN တွင် ပါဝင်သူများ လက်ခံ အသိအမှတ်ပြုလာအောင် ဆက်လက် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရင်း ယခုအချိန်တွင် လွန်စွာလိုအပ်နေသည့် ခေါင်းဆောင်မှုကို အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက ပေးနိုင်သလို ပေးလည်းပေးသင့်သည်။

(Nikkei Asia မှ Scot Marciel ၏ With ASEAN stuck, it is up to U.S. to lead on Myanmar ကို ဘာသာပြန် ဖော်ပြသည်။ စကော့ မာစီရယ်သည် စတန်းဖို့ဒ်တက္ကသိုလ် Shorenstein အာရှ-ပစိဖိတ် သုတေသနဌာနမှ Oksenberg-Rohlen သုတေသီနှင့် ASEAN, အင်ဒိုနီးရှားနှင့် မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ သံအမတ်ဟောင်းဖြစ်သည်။ သူသည် စာအုပ်သစ်ဖြစ်သော “ပြီးပြည့်စုံခြင်းမရှိသည့် မိတ်ဖက်များ – အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် အရှေ့တောင်အာရှ” (Imperfect Partners: The United States and Southeast Asia) ကို ရေးသားသူလည်း ဖြစ်သည်။)