အာဆီယံဖြေရှင်းဖို့ခက်နေတဲ့ မြန်မာ့အရေး အမေရိကန်ဦးဆောင်သင့်ပြီလို့ သံအမတ်ဟောင်းပြော

အမေရိကန်အစိုးရအနေနဲ့ ခက်ခဲတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချပြီး မကြာသေးခင်က အတည်ပြုလိုက်တဲ့ ဥပဒေအရ NUG အစိုးရနဲ့ သူ့မဟာမိတ်တွေကို ရန်ပုံငွေ ပိုပြီးထောက်ပံ့သင့်တယ်လို့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အမေရိကန်သံအမတ်ဟောင်း စကော့မာစီရယ်က ဆိုပါတယ်။

နေရိန်ကျော် (ဝါရှင်တန်ဒီစီ) RFA
2023-02-21

အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု မင်နီဆိုတားပြည်နယ်တွင် ၂ဝ၂၁ ခုနှစ် မတ်လ ၂၇ ရက်နေ့က စစ်အာဏာရှင်ဆန့်ကျင်ရေးဆန္ဒပြပွဲတစ်ခုအတွင်း ပူးပေါင်းပါဝင်နေကြသည့် ပြည်ပရောက် တိုင်းရင်းသားတချို့။ AFP

စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းတာကို ဆန့်ကျင်ခဲ့တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသားတွေရဲ့အုံကြွတော်လှန်မှုဟာ အဖြေမတွေ့သေးဘဲတတိယမြောက်နှစ်ထဲ ရောက်လာသလို နိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝန်းအနေနဲ့လည်း ဒီအကျပ်အတည်းပြီးဆုံးအောင်ကူညီရာရောက်မယ့် အလားအလာကောင်းတဲ့ နည်းဗျူဟာမပေးနိုင်သေးတာ တွေ့ရတယ်လို့ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အမေရိကန်သံအမတ်ဟောင်း မစ္စတာ စကော့မာစီရယ်က Nikkei Asia (နီကေးအေးရှား) စာစောင်မှာ မနေ့ကရေးသားလိုက်ပါတယ်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလမှာ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများရဲ့ခေါင်းဆောင်တွေဟာ မြန်မာပြည်မှာ အကြမ်းဖက်မှုတွေ ရပ်ပြီး စေ့စပ်ညှိနှိုင်းအဖြေရှာရေးနဲ့ ပြေလည်ဖို့ ဘုံသဘောတူညီချက် ငါးရပ်ကို ချမှတ်ခဲ့ပါတယ်။ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ်စစ်ကောင်စီရဲ့ ခေါင်းမာတဲ့ ရပ်တည်ချက်ကြောင့်ရော၊ ဘယ်လိုဆွေးနွေးပွဲကမှ ညှိနှိုင်းလို့ရမှာ မဟုတ်ဘူးဆိုတဲ့သံသယတွေကြောင့်ပါ အာဆီယံဘုံသဘောတူချက်တွေဟာ အလုပ်မဖြစ်ခဲ့ဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။

ဒီလထဲ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဂျကာတာမြို့မှာ ကျင်းပခဲ့တဲ့ အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေးမှာတော့ဘုံသဘောတူညီချက် အကောင်အထည်ပေါ်လာအောင် ဆက်ပြီးဆောင်ရွက်ကြမယ်လို့ ပြောဆိုကြပေမယ့်၊တိုးတက်မှု မရှိခဲ့တာကို စိတ်ပျက်လက်ပျက် ဖြစ်ရတယ်လို့ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခဲ့ကြပါတယ်။

ဒီပုဂ္ဂိုလ်တွေဟာ လူတော်တွေဖြစ်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။ ဘာလို့လဲဆိုရင် အာဆီယံအသင်းဝင် နိုင်ငံတွေကြားမှာအမြင်မတူတာတွေ ရှိခဲ့သလို အဖွဲ့ဝင်အားလုံး သဘောတူနိုင်တဲ့ ပိုကောင်းတဲ့အဆင့်ကို ချဉ်းကပ်ဖို့မဖြစ်နိုင်တာသိနားလည်တဲ့အတွက် ဒီလမ်းကြောင်းကို ဆက်လျှောက်ဖို့က လွဲပြီး တခြားမရှိကြဘူးလို့ ဆောင်းပါးရှင်က ဆိုပါတယ်။

ဒီလိုလမ်းပိတ်နေတဲ့အခြေအနေက အမေရိကန်ကို ပတ်သက်စေခဲ့ပါတယ်။ သက္ကရာဇ် ၂ဝဝဝ ပြည့်လွန်နှစ်တွေကအခြေအနေကို ပြန်ကြည့်ရင် အဲဒီအချိန်မှာ အမေရိကန်က မြန်မာစစ်အစိုးရကို အရေးယူပိတ်ဆို့ပြီး အထီးကျန်အဖြစ်ထားမယ့် မူဝါဒအတွက် စည်းရုံးနေတဲ့အချိန်မှာ အာဆီယံအသင်းက မြန်မာစစ်အစိုးရနဲ့စေ့စပ်ဆက်ဆံခဲ့ပါတယ်။

အဲဒီအချက်က အမေရိကန်အစိုးရနဲ့ အာဆီယံဆက်ဆံရေးကို အနှောင့်အယှက် ဖြစ်စေခဲ့သလို နှစ်ဖက်စလုံးအတွက် စိတ်မသက်မသာ ဖြစ်စေခဲ့ပါတယ်။

၂ဝ၂၂ ခုနှစ် မေလ ၁၃ ရက်နေ့က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၊ ဝါရှင်တန်ဒီစီတွင် ကျင်းပခဲ့သည့် အမေရိကန်-အာဆီယံ ထိပ်သီးညီလာခံမြင်ကွင်းတစ်ခု။ (Photo: Reuters)

လက်ရှိအကျပ်အတည်းမှာတော့ အမေရိကန်က အာဆီယံရဲ့ကြိုးစားမှုကို ပိုပြီးအလေးထားပေးခဲ့ပါတယ်။ ဒီလိုချဉ်းကပ်မှုက အကြမ်းအားဖြင့် လက်ခံလို့ရသဖွယ်ဖြစ်ခဲ့ပြီး အမေရိကန်က အာဆီယံရဲ့ အရေးပါမှုကို ပံ့ပိုးခဲ့ပါတယ်။ အဲဒီအပြင် အမေရိကန်အစိုးရမှာ ပိုကောင်းတဲ့ အကြံဉာဏ်သစ် မရှိတဲ့အချက်ကိုလည်း ဖုံးကွယ်ထားနိုင်ခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ မအောင်မြင်တဲ့ အာဆီယံရဲ့ ကြိုးပမ်းချက်ကို ကျော်လွှားနိုင်ဖို့ မြန်မာ့အရေးကို သမ္မတ ဘိုင်ဒင်အစိုးရအဖွဲ့အနေနဲ့ ဝင်ရောက်ဆောင်ရွက်အောင် တောင်းဆိုဖို့ပဲ ဖြစ်သင့်တယ်လို့ ဆောင်းပါးရှင် သံအမတ်ဟောင်းစကော့မာစီရယ်က ထောက်ပြပါတယ်။

အာဆီယံရဲ့ မအောင်မြင်တဲ့ချဉ်းကပ်မှုကိုလည်း အမေရိကန်က ဆက်ပြီး ထောက်ခံပေးနေသလို၊ တစ်ဖက်မှာလည်း အမှောင်ထဲက လူတွေကို အလင်းပိုပြနိုင်ဖို့ မြန်မာပြည်သူတွေနဲ့အတူ ဆက်ပြီးရပ်တည်နေတယ်ဆိုတာသန္နိဋ္ဌာန်ချပါ၊ ပြီးတော့ အမေရိကန်အစိုးရ ရပ်တည်ပြောဆိုနေတဲ့ ငြိမ်းချမ်းစွာ အဖြေရှာရေးဆိုတာ တကယ်တော့ငြိမ်းငြိမ်းချမ်းချမ်းနဲ့ အဖြေရစရာ မရှိတော့ဘူးလို့ ဆောင်းပါးရှင်က ဆိုပါတယ်။ အမေရိကန်က ပါဝင်ဆောင်ရွက်ဖို့ ကြာလေ၊ ယုံကြည်လေးစားမှု ပိုဆုံးရှုံးလေ ဖြစ်မယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။

မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့ ခုခံတော်လှန်မှုကို အပြည့်အဝထောက်ပံ့မယ့် မူဝါဒတစ်ခု ချမှတ်ဆောင်ရွက်ဖို့အတွက် အမေရိကန်အစိုးရအဖွဲ့ဝင်တွေ မစွန့်စားရဲတာကြောင့်လည်း ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ အဲဒီလိုစွန့်စားလုပ်ကိုင်ဖို့ စိုးရွံ့နေရင် အကြမ်းဖက်မှုတွေပဲ ပိုဖြစ်လာလိမ့်မယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ဒါမှမဟုတ်လည်း မတူကွဲပြားနေတဲ့အဖွဲ့တွေအနေနဲ့ စစ်တပ်ကို တကယ် တိုက်ထုတ်နိုင်မလား၊ တိုက်ထုတ်ပြီးရင်ရော တိုင်းပြည်ကို အတူလက်တွဲနိုင်မလားဆိုတာ မေးမြန်းစုံစမ်းသင့်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ မြန်မာစစ်ကောင်စီကိုတရုတ်က ပိုပြီးထောက်ပံ့လာမယ့် ကိစ္စကိုလည်း အမေရိကန်အာဏာပိုင်တွေ စိုးရိမ်နေတာလည်း ဖြစ်ကောင်းဖြစ်မယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

၂ဝ၂၂ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၅ ရက်နေ့က အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု လွှတ်တော်အဆောက်အဦ (Capitol Hill) ရှေ့တွင်NUG အစိုးရကို တရားဝင်အစိုးရအဖြစ် အသိအမှတ်ပြုပေးရန် မြန်မာပြည်ဖွားများ တောင်းဆိုဆန္ဒပြကြစဉ်။(Photo: U Aung Myo Min/Facebook)

ဒါမှမဟုတ်လည်း မပြီးမြောက်သေးတဲ့ ယူကရိန်းကိစ္စ ရှိနေသေးလို့လည်း ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ဆိုပါတယ်။ ဘယ်လိုအကြောင်းပြချက်ပဲ ရှိနေပါစေ၊ အမေရိကန်အစိုးရရဲ့ ချဉ်းကပ်မှုမှာ တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေဘက်မှာရပ်တည်ဖို့ သီအိုရီအရ ရှိနေပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ အနိုင်ရအောင် ကူညီဖို့ ပါဝင်ပတ်သက်မှုနဲ့ လိုအပ်ချက်တွေ မပေးသေးပါဘူး။

အကျပ်အတည်းကနေ ထွက်ပေါက်ရမယ့်တစ်ခုတည်းသော နည်းလမ်းက မြန်မာစစ်ကောင်စီကို အောင်မြင်အောင်ဖြုတ်ချမယ့် တော်လှန်ရေးအတွက် ဖြစ်တယ်ဆိုတာ မူဝါဒချမှတ်သူတွေအနေနဲ့ သတိချပ်သင့်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ခုခံတွန်းလှန်မှုကို ထောက်ပံ့တာဟာ ပိုပြီးစွန့်စားရပါတယ်။ ဒါဆို အမေရိကန်အနေနဲ့ ဘာလုပ်သင့်သလဲ။ ပထမဦးဆုံးအနေနဲ့ကတော့ အာဆီယံကို ထပ်ခါတလဲလဲ တိုက်တွန်းဖိအားပေးတာ မလုပ်သင့်တော့ပါဘူး။ အဲဒီလိုလုပ်တာဟာ ခုတ်ရာတစ်လွဲ ရှရာတခြား ဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် ဘုံသဘောတူညီချက်ငါးရပ်ကိုထွက်ပေါက်တစ်ခုလို ကြိုးစားနေတာရပ်သင့်ပါပြီလို့ ဆောင်းပါးရှင်က ဆိုပါတယ်။

၂ဝ၂၃ မှာ အာဆီယံဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ရှိလာတဲ့ အင်ဒိုနီးရှားရဲ့ချဉ်းကပ်မှုကို အမေရိကန်အနေနဲ့ ထောက်ပံ့သင့်သလို၊အာဆီယံရဲ့ ကြိုးပမ်းချက်ကိုလည်း လက်လွှတ်ဖို့မလိုအပ်ဘူး၊ ဒါပေမဲ့ အာဆီယံရဲ့ဆောင်ရွက်ချက်နဲ့လည်း တုတ်နှောင်မနေသင့်ဘူးလို့ ဆိုပါတယ်။

တစ်ဖက်ကလည်း အာဆီယံရဲ့ဗျူဟာကို အသာထားပြီး၊ တော်လှန်ရေးအင်အားစုကို ပိုထောက်ပံ့ဖို့၊ ဒါမှမဟုတ် စစ်ကောင်စီကို ပိုပြီးချိနဲ့အောင်လုပ်ဖို့ သင့်ပါတယ်လို့ ဆိုပါတယ်။ ဒီလိုဆောင်ရွက်တဲ့အခါမှာ NUG အစိုးရရောတခြားတော်လှန်ရေး အဖွဲ့တွေနဲ့ပါ တစ်ပြိုင်နက်တည်း ပိုပြီးအဆင့်မြှင့်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့ သင့်တယ်လို့ထောက်ပြပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့ သီတင်းပတ်မှာ NUG နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဒေါ်ဇင်မာအောင်နဲ့ အဆင့်မြင့်အရာရှိချင်း လက်ခံတွေ့ဆုံတာဟာ အကောင်းဘက်ကို ဦးတည်သလို ဒီထက်ပိုပြီးတော့လည်း နိုင်ငံတော်အဆင့်ဝန်ကြီးအပါအဝင် ပုံမှန်ဆက်လက်ဆွေးနွေးသင့်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာန အနေနဲ့လည်း မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ်ခန့်ပြီး တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေနဲ့ ဆွေးနွေးဖို့၊ ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုမှာ အရေးပါအရာရောက်တဲ့သူတွေနဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ဖို့လိုအပ်တယ်လို့ သံအမတ်ဟောင်း စကော့မာစီရယ်က တိုက်တွန်းရေးသားပါတယ်။

အမေရိကန်အစိုးရအနေနဲ့ ခက်ခဲတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ချပြီး မကြာသေးခင်က အတည်ပြုလိုက်တဲ့ ဥပဒေအရ NUG အစိုးရနဲ့ သူ့မဟာမိတ်တွေကို ရန်ပုံငွေ ပိုပြီးထောက်ပံ့သင့်တယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

ထောက်ပံ့ပေးတဲ့ ရန်ပုံငွေတွေကို တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေ တာဝန်ခံမှု ရှိနိုင်ပါ့မလားဆိုတာ အမေရိကန်အစိုးရအနေနဲ့ စိုးရိမ်စရာရှိနိုင်ပါတယ်။ အမေရိကန် အစိုးရအဖွဲ့တွေအနေနဲ့ ဒါကြောင့် အကူအညီပေးဖို့စိုးရိမ်နေတာ လို့ဆိုမယ့်အစား သူတို့ကို သင်တန်းတွေ ပေးသင့်ပါတယ်။ တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေဆီ လက်နက်တွေ တိုက်ရိုက်ပို့ဖို့ဆိုတာ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေး အခက်အခဲရှိနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ NUG အစိုးရအနေနဲ့ လက်နက်ဝယ်ဖို့ ဒီငွေတွေကိုအသုံးပြုနိုင်ပါလိမ့်မယ်လို့ ဆိုပါတယ်။

အဲဒီအပြင် တော်လှန်ရေးအင်အားစုတွေကြားမှာ ဆက်သွယ်ရေးကောင်းအောင် လိုအပ်တဲ့ပစ္စည်းတွေ ထောက်ပံ့ဖို့နဲ့ပြည်သူတွေ အင်တာနက်သုံးနိုင်အောင် ကြိုးစားပေးဖို့ အမေရိကန်အစိုးရအနေနဲ့ စဉ်းစားသင့်တယ်လို့ ထောက်ပြပါတယ်။

စစ်ကောင်စီရဲ့လေကြောင်းကနေ တိုက်ခိုက်နိုင်မယ့်စွမ်းရည်ကို ဘယ်လိုခုခံကာကွယ်မလဲ ဆိုတာ ကူညီစဉ်းစားအကြံဉာဏ်ပေးနိုင်မယ့် စစ်ရေးကျွမ်းကျင်သူတွေကို အမေရိကန် အစိုးရအနေနဲ့ စုပေးနိုင်တယ်လို့လည်း ဆိုပါတယ်။

အမေရိကန်ဟာ မြန်မာပြည်မှာ ဒီမိုကရေစီနည်းနဲ့အရပ်သားအစိုးရ အုပ်ချုပ်ရေးစနစ် ဖြစ်လာအောင် ဆယ်စုနှစ်နဲ့ချီ ကူညီပံ့ပိုးခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမဲ့ လက်ရှိအကျပ်အတည်းက အဲဒီကြိုးပမ်းချက်ကို အရှိုက်ထိုးခံရသလိုဖြစ်သွားပါတယ်။

ဒါကြောင့် မြန်မာပြည်ဒီမိုကရေစီနိုင်ငံပြန်ဖြစ်ဖို့ လက်ရှိအာဆီယံရဲ့နည်းလမ်းဟာ အလုပ်မဖြစ်ဘူးဆိုတာ သတိမူရင်း၊ မဟာမိတ် အာဆီယံကိုလည်း ဆက်လက် ထောက်ခံရင်း၊ တစ်ဖက်မှာလည်း လိုအပ်နေတဲ့ ခေါင်းဆောင်မှုနေရာကနေ ထောက်ပံ့သင့်၊ ထောက်ပံ့နိုင်ပါတယ်လို့ ဆောင်းပါးရှင် သံအမတ်ဟောင်း စကော့မာစီရယ်က ရေးသားလိုက်တဲ့အကြောင်း တင်ပြလိုက်ရပါတယ်။