RANE အဖွဲ့ကြီး၏ ၂၀၂၃ မြန်မာ နိုင်ငံရေး၊ စစ်ရေး၊ စီးပွားရေး သုံးသပ်ချက်

Risk Assistance Network & Exchange သည် ကမ္ဘာပေါ်ရှိ ကုမ္ပဏီကြီး များ အတွက် ၎င်းတို့ ရင်းနှီးမြုပ်နှံလိုသည့် ဒေသများ၏ အခြေအနေ နှင့် ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်သည်များကို လုပ်ငန်းသဘောအရ ဘက်လိုက်မှု ကင်းစွာ နှင့် အရှိကို အရှိအတိုင်း အခကြေးငွေ ယူကာ သုံးသပ်တင်ပြရသည့် အဖွဲ့ဟု လူသိများ ထင်ရှားသည်။
ယခု အဆိုပါ ဝက်ဆိုဒ် ၏ ကမ္ဘာရေးရာ များ သုံးသပ်နေသော Stratfor မှ “Two Years and Counting: The State of Myanmar’s Post-coup Conflict” ခေါင်းစဉ်ဖြင့် သုံးသပ်တင်ပြထားသည်ကို အခမဲ့ ဖတ်ရှုခွင့် ရ၍ ပြန်လည် တင်ပြလိုက်ပါသည်။
မြန်မာ စစ်ကောင်စီသည် အာဏာသိမ်းခဲ့သည် မှာ နှစ် နှစ် ရှိလာပြီ ဖြစ်သော်လည်း စစ်မျက်နှာ အသီးသီး တွင် ရှေ့မတိုး နောက်မဆုတ် နိုင် ဖြစ်နေ၍ တရားဝင် မည့် အရပ်သား အစိုးရ ပုံစံမျိုး ထွက်ပေါ် မလာနိုင် ဖြစ်နေရသည်၊ ထို့အတွက် နိုင်ငံ အတွင်း ပြည်တွင်းစစ်၊ စီးပွားရေး ကျဆင်းလာမှု များ နှင့် နိုင်ငံတကာ၏ ဝိုင်းကျဉ် ထားမှု ကို ဆက်လက် ကြုံတွေ့နေရဦးမည် ဖြစ်သည်။
အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ပြဋ္ဌာန်းလာခဲ့သည့် အရေးပေါ် အခြေအနေသည် ဇန်နဝါရီ ၃၁ ရက် တွင် သက်တမ်း ကုန်ဆုံးသွားခဲ့ပြီ ဖြစ်၍ အများက ထိုအခြေအနေကို အခွင့်ကောင်းယူကာ အသွင်ကူးပြောင်းရေး ကောင်စီ ပုံစံမျိုး ဖြင့် နိုင်နိုင်နင်းနင်း ထိန်းချုပ် လာမည့် ရွေးကောက်ပွဲမှ တဆင့် နိုင်ငံတကာ က လက်ခံလာလောက်ပြီး ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုများ ဝင်ရောက်လာနိုင်သည့် အစိုးရမျိုး ဖန်တီးလာနိုင်သည်ဟု ခန့်မှန်းခဲ့ကြသည်။
သို့သော် ကာလုံသည် ရွေးကောက်ပွဲ မကျင်းပမီ ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှု ထိန်းသိမ်းရန် လိုသည်ဆိုကာ တတိယ အကြိမ် သက်တမ်းတိုးလာခဲ့သည်။ ဤသို့ဖြင့် အာဏာသိမ်း ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင် သည် ဩဂုတ်လ ၁ ရက် နေ့အထိ အာဏာကို ဆက်လက် ထိန်းချုပ်သွားနိုင်ခဲ့သည်။ အခြေအနေများ ဆက်ပြီး တိုးတက်မှု ရှိမလာပါက လည်း စတုတ္တအကြိမ် အဖြစ် ဆက်၍ သက်တမ်းတိုးလာဖွယ် ရှိနေသည်။
သို့သော် စစ်တပ်သည် အာဏာသိမ်းပြီး ကတည်းက လွတ်လပ်ရေး ရပြီးနောက် အကြီးမားဆုံးသော လက်နက်ကိုင် ပုန်ကန်မှုကြီး နှင့် ရင်ဆိုင်နေရပြီ ဖြစ်သည်။ ယခုအခါ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့များ နှင့် ပြည်သူ့ ကာကွယ်ရေး တပ်ဖွဲ့များသည် ကျေးလက် ဒေသအများစု ပါဝင်သော နယ်မြေ အမြောက်အမြားကို ထိန်းချုပ်လာနိုင်ပြီ ဖြစ်သည်။ ဆက်လက်ပြီးလည်း တိုက်ပွဲများ ဖေါ်ဆောင်နေပြီ ဖြစ်၍ နိုင်ငံအတွင်း လုံခြုံစိတ်ချရသော နယ်မြေ ဟူ၍ အနည်းငယ်သာ ကျန်ရှိလာတော့မည် ဖြစ်သည်။
အနောက်နိုင်ငံများသည် အာဏာသိမ်းပြီး နှစ် နှစ်မြောက်တွင် နောက်ထပ် ပိတ်ဆို့ဒဏ်ခတ်မှု များ ချမှတ်လာကြသည်။ ထိုအထဲတွင် နိုင်ငံပိုင် ရေနံ နှင့် သဘာဝ ဓါတ်ငွေ့ လုပ်ငန်း ပါလာခြင်းသည် သိသိသာသာ အရှိန် မြှင့်လာခြင်းဟု ယူဆ၍ ရပေသည်။ ယခင်က အနောက်နိုင်ငံများသည် တိုင်းပြည် စီးပွားရေး လက်ရှိထက် ပို၍ ဆိုးဝါးလာမည်ကို စိုးရိမ်လာ၍ ရေနံဓါတ်ငွေ့ လုပ်ငန်း အပေါ် ပိတ်ဆို့ ဒဏ်ခတ်ရန် လက်တွန့်နေခဲ့ကြခြင်း ဖြစ်သည်။
ရေနံနှင့် ဓါတ်ငွေ့ လုပ်ငန်းသည် စစ်တပ်အတွက် အဓိက ဝင်ငွေ ရရာ ရကြောင်း ဖြစ်နေ၍ (နှစ်စဉ် ဒေါ်လာ ၁.၅ ဘီလီယံ အထိ ရရှိနေ) ယခုလို ပိတ်ဆို့ ဒဏ်ခတ်လာခြင်းကြောင့် ၎င်းတို့ အတွက် နိုင်ငံခြား အရံငွေ ရရာ ရကြောင်း လျော့နည်းလာဖို့ ရှိနေသည်။ နှစ်နှစ်ကြာမျှ ဖာသိဖာသာ နေလာခဲ့ပြီးနောက် ယခုလို စီးပွားရေး ဒဏ်ခတ် ပိတ်ဆို့ ရန် ဆုံးဖြတ်ချက် များ ချမှတ်လာခြင်း နှင့် ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့အစည်းများ မှ နှုတ်အား ဖြင့် အပြင်းအထန် ဝေဖန် ရှုံ့ချလာမှု များကြောင့် အနောက်နိုင်ငံများ၏ မူဝါဒ ရေးဆွဲသူများ၏ စိတ်တွင် မြန်မာ အရေးသည် ထိတ်ဆုံးက ရှိလာတော့မည် ဖြစ်သည်။
သို့သော်လည်း အနောက်နိုင်ငံများသည် စင်္ကာပူ နှင့် ထိုင်း ကဲ့သို့ မဟာမိတ် များ အပေါ် ပြစ်ဒဏ်ခတ်လို စိတ် မရှိမှု နှင့် ဒေသတွင်း နိုင်ငံများ အနေဖြင့် လက်ရှိ အနေအထားကို မဆိုးလှဟု လက်ခံထားမှု များ ကြောင့် အာဏာသိမ်း အဖွဲ့သည် ငွေရေးကြေးရေး ပိုင်းတွင် ဆက်၍ အသက်ရှု ချောင်နေဦးမည် ဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် စင်္ကာပူ၏ ကြီးမား ကျယ်ပြန့်လှသည့် ဘဏ္ဍာရေး စနစ် ကို အမှီပြုပြီး စစ်တပ်သည် တတိယ အဖွဲ့အစည်းများ နှင့် ဆက်သွယ်နိုင်နေသဖြင့် လက်နက် ရောင်းချမှု ပိတ်ပင်ခြင်း နှင့် စီးပွားရေး ဒဏ်ခတ်မှု များ ကို တိမ်းရှောင်နိုင်နေဆဲပင် ဖြစ်သည်။ ထိုင်းသည်လည်း ဓါတ်ငွေ့ လိုအပ်ချက် ၏ ၁၅ ရာနှုန်းကို မြန်မာ အား အမှီသဟဲ ပြုနေရသည်။
၂၀၂၃ တွင် အာဆီယံ အဖွဲ့ အတွင်း မြန်မာအား အဝေဖန်ဆုံး ဖြစ်သည့် အင်ဒိုနီရှားသည် အလှည့်ကျ ဥက္ကဌ ဖြစ်လာသော်လည်း စစ်တပ်၏ အကြမ်းဖက် လုပ်ရပ်များ ကို ထိန်းချုပ်နိုင်ရန် ကျန် အဖွဲ့ဝင် နိုင်ငံများ အပေါ် စည်းရုံး၍ မရ ဖြစ်နေဆဲပင်။ တရုတ် နှင့် ရုရှားသည် လည်း အာဏာသိမ်း အဖွဲ့အား မသိမသာ ဖြင့် လက်နက်များ၊ စစ်ပစ္စည်းများ နှင့် နိုင်ငံတကာ မျက်နှာစာ များ တွင် ထောက်ခံနေဆဲပင် ဖြစ်သည်။ အထူးသဖြင့် တရုတ် အတွက် မြန်မာသည် ဘူမိမဟာဗျူဟာ အနေအထား အရ လွန်စွာ အရေးကြီးနေသော နိုင်ငံဖြစ်နေပြန်သည်။
မြန်မာ ၏ ပြည်တွင်းစစ် သည် နှစ်ဖက် စလုံးက အနိုင်ရမည်ဟု တွက်ဆမှုများ နှင့် မြန်မာ ပြည်သူများက စစ်တပ်အပေါ် မုန်းတီး ရွံရှာမှု များ ရှိနေ၍ ရေတို နှင့် အလယ်အလတ် ကာလ အပိုင်း အခြား တွင် အဆုံးသတ်နိုင်ဖွယ် မရှိသေးပေ။ ထိုကာလများ အတွင်း စစ်တပ်သည် အရပ်သား အစိုးရ အဖွဲ့ ပုံစံ အသွင်ပြောင်း နိုင်မည်ဆိုက ၎င်းတို့ လိုအပ်နေသော အသိအမှတ်ပြုခံရမှု နှင့် ရင်းနှီးမြုပ်နှံလိုသူများ၏ ယုံကြည်မှု အထိုက်အလျောက် ပြန်ရလာနိုင်စရာ ရှိနေသည်။ စစ်တပ်သည် ထိုသို့ သော အစိုးရမျိုးကို မျက်နှာပြောင်တိုက်ပြီး ဖန်တီးနိုင်ခဲ့လျှင်ပင် အာဆီယံ နိုင်ငံ အတွင်း တွင်သာ အခြေအနေ ကောင်းလာဖို့ ရှိနေသည်။
သို့သော် စစ်ကောင်စီ နှင့် ၎င်းတို့ တပ်များအား သမိုင်းစဉ်တလျှောက် အပြင်းအထန် ဆန့်ကျင်တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည့် တိုင်းရင်းသား အဖွဲ့များ နှင့် ဗမာ လူမျိုး များ အကြား ထူးထူးခြားခြား ပေါင်းစည်း လာနိုင်ကြပြီ ဖြစ်၍ အတုအယောင် ရွေးကောက်ပွဲမျိုး ပြုလုပ်ရန်ပင် မဖြစ်နိုင်တော့သည့် အနေအထား ရှိလာနေပြီး စစ်တပ်အတွက် ၎င်းတို့ အာဏာသိမ်းမှု ကို အသိအမှတ် ပြုလာစေရန် နှင့် ရင်းနှီးမြုပ်နှံလိုသူများ ၏ ယုံကြည်မှု များ ပြန်လည် မြှင့်တင်နိုင်ရေး တွင် တိုးတက်မှု များ ဖေါ်ဆောင်နိုင်ဖို့ ခဲယဉ်းလာနေပြီ ဖြစ်သည်။
ပြည်တွင်းစစ်ကြီး အတွင်း နှစ်ဖက် စလုံးက ခေတ်မီ လက်နက်များ ထုတ်သုံးလာနိုင်၍ တိုက်ပွဲများ ကြောက်မက်ဖွယ် ကောင်းလောက်အောင် ပြင်းထန် လာနိုင်ပြီး ဒေသတွင်း လုံခြုံရေးကို ခြိမ်းချောက် လာနိုင်ခြင်းနှင့်အတူ မူးယစ်ဆေးဝါး အန္တရာယ် ကြီးမြင့်လာဖို့ ရှိနေသည်။
စစ်တပ်သည် လေကြောင်း နှင့် လက်နက်ကြီး ပစ်ကူများ ပို၍ သုံးလာနိုင်သော်လည်း တော်လှန်ရေး အင်အားစုများဖက်ကလည်း ဒရုန်းများ တီထွင် အသုံးပြုလာနေ၍ အပျက်အစီးများ ပို၍ ကြီးမားလာဖွယ် ရှိနေသည်။ 
မြန်မာ မှ အလျံပယ်ထွက်ရှိလာနေသော မူးယစ်ဆေးဝါးများ ကြောင့် လက်ရှိ အရှေ့တောင် အာရှ ဈေးကွက်တွင် ဈေးနှုန်းများပင် ကျဆင်းလာခဲ့ရသည်၊ ဇန်နဝါရီ ၂၆ ရက်နေ့ ထုတ်ပြန်သော ကုလသမဂ္ဂ ကျေညာချက်အရ ၂၀၂၂ အတွင်း မူးယစ်ဆေး ထုတ်လုပ်မှုသည် ယမန်နှစ် နှင့် နှိုင်းစာလျှင် ၃၃ ရာနှုန်းအထိ မြင့်တက်လာသည်ဟု ဆိုသည်။
မြန်မာ စီးပွားရေးသည် ၂၀၂၁ အတွင်း ၁၈ ရာနှုန်း ကျဆင်းသွားသော်လည်း ၂၀၂၂ တွင် အနည်းငယ် ပြန်၍ ဦးမော့လာဖွယ် ရှိသည်ဟု ခန့်မှန်းမှုများ ရှိခဲ့သည်။ သို့သော် နိုင်ငံတွင်းရှိ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းများသည် အပြည့်အဝ ပြန်လည် လည်ပတ်နိုင်ခြင်း မရှိသေး၊ ၂၀၂၂ နောက်ဆုံး သုံးလပတ်အတွင်း ကမ္ဘာဘဏ်မှ ကောက်ယူသော စစ်တမ်းများအရ စီးပွားရေး လုပ်ငန်း အနေအထား များသည် ပဋိပက္ခများ ကြောင့် နှောင့်‌နှေးရမှု များ မရှိတော့ တိုးတက်လာခဲ့သည်ဟု ဖြေဆိုမှုများ ထွက်ပေါ်လာသော်လည်း ပိတ်ဆို့ ဒဏ်ခတ်မှုများ၊ နိုင်ငံခြား အရံငွေ ပြတ်လတ်နေမှုများ နှင့် ကျပ်ငွေတန်ဖိုး ကျဆင်းနေမှုများ ကြောင့် အာဏာမသိမ်းမီ အနေအထား ပြန်ရောက်ဖို့ အခွင့်အလန်းသည် မရှိသလောက် နည်းပါးနေဆဲပင် ဖြစ်သည်။
လူတဦးချင်းစီ၏ စီးပွားရေး ထုတ်လုပ်နိုင်မှု အတိုင်းအတာ per capita GDP သည် ၂၀၁၉ နှင့် နှိုင်းစာလျှင် ၁၉ ရာနှုန်း ခန့် ကျဆင်းနေဆဲပင် ဖြစ်သည်။ အာဆီယံ အဖွဲ့၏ တုံဏှိဘာဝေ လုပ်ရပ်များကြောင့် မြန်မာသည် အဖွဲ့ကြီး၏ လွတ်လပ်စွာ ကုန်သွယ်ခွင့် လုပ်ငန်းဘောင် အတွင်း ဝင်ရောက်နိုင်နေဆဲ ဖြစ်၍ အရှေ့ နှင့် တောင်အာရှ နိုင်ငံများ ရှိ ကုမ္ပဏီများ အဖို့ နိုင်ငံတွင်းရှိ စီးပွားရေး အခွင့်အလန်း များ အပေါ်  စိတ်ဝင်စားနေဆဲပင် ဖြစ်သည်။
လှစိုးဝေ
ပြည်သူတို့၏ ခုခံ တွန်းလှန်စစ် မုချ အောင်ရမည်!!!
Illustration Credit - Nikkei Asia Review