မြန်မာကို ASEAN မှ ဖဲ့ထုတ်ပစ်ရန် မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် အကြံပြုချက် ခက်ခဲမည်

 

မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် မစ္စတာ အန်နဝါ အီဘရာဟင် / AFP

By Dewey Sim 18 February 2023 Irrawaddy

မြန်မာကို အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများအသင်း (ASEAN) မှ ဖဲ့ထုတ်ပစ်သင့်သည်ဟု မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် မစ္စတာ အန်နဝါ အီဘရာဟင်က ယခုအပတ်တွင် အကြံပြုခဲ့ပြီးနောက် ပေါ်ပေါက်လာသည့် ဆွေးနွေးငြင်းခုန်မှုများသည် မူမမှန်သော အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတနိုင်ငံကို ပိုမိုပြင်းထန်သော အရေးယူမှုများ ပြုလုပ်ရာတွင် ASEAN ရင်ဆိုင်နေရသည့် ကြီးထွားနေသော ဖိအားကို မီးမောင်းထိုးပြနေသည်။

နိုဝင်ဘာလတွင် စတင်တာဝန်ထမ်းဆောင်ပြီးနောက် ပထမဆုံးအကြိမ် ဒေသတွင်းခရီးစဉ် တစိတ်တပိုင်းအဖြစ် ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ရောက်ရှိချိန်တွင် ပြောကြားသည့် မိန့်ခွန်း၌ မစ္စတာ အန်နဝါက ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း မြန်မာစစ်ကောင်စီ၏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများနှင့် လူသားချင်းစာနာမှု အကျပ်အတည်းအပေါ် ASEAN ၏ တုံ့ပြန်မှုများအကြောင်းကို ဆွေးနွေးခဲ့သည်။

“မြန်မာကို ကျနော်တို့ လတ်တလော ဖဲ့ထုတ်ထားသင့်တယ်။ မြန်မာပြဿနာကြောင့် ကျနော်တို့ လှုပ်ရှားမှုတွေကို အနှောင့်အယှက် မဖြစ်စေသင့်ဘူး။ မြန်မာစစ်ကောင်စီကို ပြင်းထန်တဲ့သတင်းစကားပေးဖို့ အခိုင်အမာ သဘောတူကြရင် အကောင်းဆုံးဖြစ်လိမ့်မယ်” ဟု ၎င်းကပြောသည်။

သူ၏မှတ်ချက်စကားကြောင့် အဖွဲ့ဝင် ၁၀ နိုင်ငံပါဝင်သော ASEAN သည် မြန်မာအကျပ်အတည်း ပေါ်ပေါက်ပြီး နှစ်နှစ်ကျော် ကြာသည့်တိုင် မြန်မာကို အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်မှ ဆိုင်းငံ့ သို့မဟုတ် ထုတ်ပယ်ရန် ဆန္ဒရှိ၊ မရှိဆိုသည့် ရှည်လျားသော ဆွေးနွေးငြင်းခုန်မှုများကို အသစ်တဖန် ပြန်လည်ပေါ်ပေါက်စေသည်။

မစ္စတာ အန်နဝါ၏ပြောဆိုချက်ကို အာရုံစိုက်လာကြခြင်းသည် မမျှော်လင့်ထားသော ကိစ္စတခုမဟုတ်ပေ။ မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင်များက နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားအားလုံးကို လွှတ်ပေးပြီး အရပ်သားအစိုးရသို့ အာဏာပြန်မပေးလျှင် မြန်မာကို ASEAN မှဆိုင်းငံ့ထားရန် ASEAN အစိုးရများကို ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် မစ္စတာ အန်နဝါက အတိုက်အခံ နိုင်ငံရေးသမားတဦးအနေဖြင့် တိုက်တွန်းခဲ့ဖူးသည်။

သို့သော် မလေးရှား နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာနက နောက်တနေ့တွင် များစွာလျှော့ပေါ့ထားသည့် ကြေညာချက်တစောင် ထုတ်ပြန်လိုက်ပြီး မစ္စတာ အန်နဝါနှင့် ခပ်ဝေးဝေးနေလိုက်သောကြောင့် ဆွေးနွေးငြင်းခုန်မှုများ အလျင်အမြန် ပြန်လည်ငြိမ်သက် သွားခဲ့သည်။

မစ္စတာ အန်နဝါ၏ မှတ်ချက်သည် ASEAN အနေဖြင့် အဖွဲ့နှင့်ပြည်သူများ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် ကြွယ်ဝချမ်းသာရေးကို အားပေးရန် ပိုမိုခိုင်မာသည့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု ဆက်လက် လုပ်ဆောင်ရာတွင် မြန်မာကိစ္စကြောင့် လမ်းကြောင်းလွဲမသွားသင့်ကြောင်း ပြောကြားခြင်းဖြစ်သည်ဟု နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မစ္စတာ ဇမ်ဘရီ ကဒါက ပြောသည်။

မလေးရှားသည် မြန်မာနိုင်ငံအခြေအနေနှင့် ပတ်သက်၍ ငြိမ်းချမ်းပြီး ရေရှည်တည်တံ့သော အဖြေတခုရရန် မြန်မာကိုကူညီမည့် အားထုတ်မှုများတွင် အခြား ASEAN အဖွဲ့ဝင်များနှင့် အနီးကပ် အပြုသဘော ဆက်လက် လုပ်ကိုင်မည်ဟု မစ္စတာ ဇမ်ဘရီက ပြောသည်။

မြန်မာစစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင် သဘောတူခဲ့သည့် ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်ကို အကောင်အထည် ဖော်ရာတွင် တိုးတက်မှု မရှိသောကြောင့် မြန်မာကို အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်မှ လုံးဝဆိုင်းငံ့ထားရန် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူအဖွဲ့များက ASEAN ကို လွန်ခဲ့သောနှစ်အတွင်း တောင်းဆိုမှု ကြီးထွားလာခဲ့သည်။ ထိုငြိမ်းချမ်းရေး အစီအစဉ်တွင် အခြားအချက်များအပြင် အကြမ်းဖက်မှု ချက်ချင်းရပ်ဆိုင်းရေး ပါဝင်သည်။

နိုဝင်ဘာလက ဖနွမ်ပင်တွင် ကျင်းပသည့် ASEAN ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲတွင် အချို့အစိုးရများသည် စိတ်မရှည်တော့သောကြောင့် မြန်မာကို အဖွဲ့မှ ဆိုင်းငံ့ထားရန် ဖြစ်နိုင်ကြောင်း လေ့လာသူအချို့က ကနဦးတွင် ပြောခဲ့သည်။

သို့သော် ထိုသို့ဖြစ်မလာဘဲ ASEAN ခေါင်းဆောင်များသည် မူလငြိမ်းချမ်းရေး အစီအစဉ်ကို ဆက်လက်လုပ်ကိုင်ရန် ကတိပြုခဲ့ပြီး ထိုအစီအစဉ်ကို အကောင်အထည်ဖော်ရန် တိကျသော အချိန်ဇယားတခု သတ်မှတ်လိုကြောင်း ရှင်းလင်းစွာပြောကြားခဲ့သည်။

ASEAN အဖွဲ့၏ အစည်းအဝေးများတွင် မြန်မာ၏ ကိုယ်စားပြုမှုကို ပြန်လည်သုံးသပ်ရန်လည်း အစိုးရများကို တာဝန်ပေးအပ်ခဲ့သည်။ လက်ရှိအချိန်တွင် မြန်မာစစ်အရာရှိများကို ASEAN ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲနှင့် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေးကဲ့သို့သော အရေးပါသည့် အစည်းအဝေးများတွင်သာ ပိတ်ပင်ထားသည်။

အဖွဲ့ဝင်တနိုင်ငံကို ဆိုင်းငံ့ သို့မဟုတ် ထုတ်ပယ်ခြင်း မပြုရဟု ပြဋ္ဌာန်းချက် ASEAN ပဋိညာဉ်တွင် ဖော်ပြထားခြင်း မရှိသော်လည်း အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၏ ပြည်တွင်းရေးကို ဝင်ရောက်စွက်ဖက်ခြင်း မပြုသည့် အဖွဲ့၏မူကြောင့် မြန်မာကို ဖယ်ထုတ်ခြင်းသည် ခက်ခဲသော ကိစ္စဖြစ်ကြောင်း လေ့လာသူအချို့က အစောပိုင်းတွင် ထောက်ပြခဲ့သည်။

ASEAN နိုင်ငံများသည် မြန်မာနိုင်ငံမှ မတည်ငြိမ်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ ကွဲပြားသော အမြင်များလည်း ရှိနေကြပြီး ဗီယက်နမ်၊ ထိုင်းနှင့် လာအိုတို့က စစ်ကောင်စီနှင့် သင့်မြတ်လိုသည့် သဘောထားရှိကြသည်။

ASEAN ခေါင်းဆောင်များ အနေဖြင့် ယခုအခါ ထိုဆွေးနွေးမှုကို ပြန်လည်စတင်ရန် အကြောင်းရင်းများ ရှိနိုင်သည်။ စင်ကာပူရှိ ISEAS-Yusof Ishak Institute က မကြာသေးမီက ထုတ်ပြန်သည့် စစ်တမ်းတခုအရ တုံ့ပြန်ဖြေကြားသူများ၏ ၁၃ ဒသမ ၇ ရာခိုင်နှုန်းက မြန်မာကို အဖွဲ့မှ ထုတ်ပစ်သင့်သည်ဟု ဖြေသောကြောင့် ယခင်နှစ် ၈ ရာခိုင်နှုန်းထက် ပိုမိုများလာကြောင်း သိရသည်။

ဖြေဆိုသူများ၏ ၁၈ ရာခိုင်နှုန်းက စစ်ကောင်စီ၏ မလိုက်နာမှုအတွက် ပေးဆပ်ရသောတန်ဖိုး ပိုမိုကြီးမားစေရန် မြန်မာကို ဆိုင်းငံ့ခြင်းနှင့် ပစ်မှတ်ထားအရေးယူခြင်း အပါအဝင် ပိုမိုပြင်းထန်သည့် နည်လမ်းများသုံးသည်ကို လိုလားကြသည်။ ထိုအုပ်စုအတွင်းတွင်လည်း အင်ဒိုနီးရှားမှ ဖြေကြားသူများက အပြင်းထန်ဆုံး အမြင်များရှိကြပြီး ၂၄ ရာခိုင်နှုန်းအထိရှိကြောင်း ထိုစစ်တမ်းတွင် ဖော်ပြထားသည်။

မစ္စတာ အန်နဝါ၏ ပြောဆိုချက်ကြောင့် ကာလတို ငြင်းခုန်ဆွေးနွေးမှုများ ဖြစ်လာနိုင်သော်လည်း ပြဿနာရှည်ကြာလာပြီး ပိုမိုကြမ်းတမ်းသည့် အရေးယူမှုများကို ဆက်၍ လိုလားလာသည်နှင့်အမျှ ယခုနှစ် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက ဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ယူနေစဉ်အတွင်း ASEAN က ပိုမိုပြင်းထန်စွာ လုပ်ဆောင်လာနိုင်သည်ဆိုသည့် မျှော်လင့်ချက်ကို ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

(South China Morning Post မှ Dewey Sim ၏ Malaysian PM Anwar’s suggestion of Asean ‘carving out Myanmar’ faces uphill task ကို ဘာသာပြန် ဖော်ပြသည်။)